Bréf (SG02-180)

• Handrit: SG02-180 Bréf frá Steingrími Thorsteinssyni, rektor og skáldi, Reykjavík.
• Safn: Þjóðminjasafn Íslands
• Dagsetning: 7. sept 1868
• Bréfritari: Steingrímur Thorsteinsson
• Staðsetning höfundar: Kaupmannahöfn
• Viðtakandi: Sigurður Guðmundsson
• Staðsetning viðtakanda:

---

• Lykilorð: Forngripasafnið, safnahús, alþingishús, Þjóðhátíðin 1874, Reykjavík, bókmenntir, almenningur, skáld
• Efni:: „Nýútkomin skýrsla Forngripasafnsins. Hugsanleg bygging safnahúss og alþingishúss. Aldarhátturinn, sem bréfritara finnst kraftlaus og mislítill og telur endurspeglast m.a.a í bókmenntum. Áfellisdómar almennings yfir það sem vel er gert. Tvö skáld Baldur og Jón Þórðarson. Bæjarbragur Reykjavíkur. “ Sarpur, 2015
• Nöfn tilgreind: Jón Þórðarson = Jón Thoroddsen?

---

Texti

bls. 1

Sarpur: Menningarsögulegt gagnasafn – © Rekstrarfélag Sarps.

Kaupmannahöfn 7d. sept. 1868

Góði vin!

Það hittist vel á að eg fékk hið góða og fróðlega bréf

núna, - því þegar eg fékk það, var eg einmitt að hugsa

um að skrifa þér. Reyndar hef eg fátt að skrifa. Eg hef

lesið skýrslu þína um forngripasafnið með mikilli ánægju,

því fyrst og fremst er hún ágætlega samin og í annan

stað er hún vottur um hvað safnið þó, fremur vonum,

hefir mikið inni að halda, mundu fáir af hafa trúað

því fyrir 10 eða 15 árum að svo mikið mundi geta

orðið dregið saman á svo stuttum tíma. Að hafa full

komna prentaða skýrslu er líka gott í því tilliti að menn

síðarmeir munu þá fremur skirrast við að glata því sem

einusinni er fengið. Eg vona að eg í Þjóðólfi sjái lýsingu

á vopnunum sem fengizt hafa í sumar, ^og sem þú segir

vera frá elzta tímabili okkar þegar framlíða stundir

ætti safnhús að vera til í Reykjavík eða að minnsta

kosti húsrúm til þess í einhverri stórri byggingu, og ætti

þar einnig að vera sýnishorn af ýmsu útlendu til

fróðleiks í sögulegu og íþróttalegu tilliti, slíkt gæti

víst gert allmikið gagn þó það væri ekki svo stórt

að vöxtunum. Hvað líður samskotunum til alþingis-

hússins? það gengur líklega eitthvað tregt. Eg sé af

bréfi þínu að aldarháttúrinn er ekki að þínu skapi

---

bls. 2

Sarpur: Menningarsögulegt gagnasafn – © Rekstrarfélag Sarps.

og er eg þér fullkomlega samdóma í því efni. Fair

aldarkaflar hafa verið fjörminni og meira niðurgrafnir

í fjárdrátt og sálarlaust vastur en þessi sem núna stendur yfir,

og svo má heita að hið trúarlega og skáldlega sé lagt fyrir óðal

nema hvað menn eru að tyggja upp þetta gamla, og reyni menn

til að skapa eitthvað nýtt þá vantar þar í allan krapt og flug,

sem von er, því tímans visna grein getur ekki borið neinn

paradísarvöxt, og þvílík sem öldin er þvílíkir eru mennirnir.

Eg sé svo stóran mun á þessu frá minni æsku, og er eg þó

ekki neinn öldungur eða hærukarl. Flestir skáldskapar rithöf

undar nú á tímum eru svívirðilegir reyfarar og plötumenn,

sem enga virðingu hafa fyrir íþrótt sinni, en hugsa bara um

að vinna sér inn peninga með því að hauga saman hverju

ritinu á fætur öðru. Það er hið versta merki þegar ein öld

er óskáldleg, og er það bæði í lífi sínu og bókmentunum, - því

það er vottur þess að hún hefir misst sjónar á því eina

sem gjörir lífið nokkurs vert; en hvað gjörir lífið nokkurs

vert, það er að skilja, fyrir þá sem hugsa og finna til, og

ekki fyrir hinn "mesta fjölda, er svo fellur niðr sem búfé, að

hvorki verður getið að illu né góðu"? Það mundi víst vera

það líf sem lýsir sér í trúnni, vísindunum skáldskapnum

og íþróttunum, því það er mannalíf, en ekki dýra; og

Skortur á andagipt er einkenni þessara tíma; menn geta

hvorki hrifið aðra né hrifizt sjálfur. En það er til lítils

fyrir einstaklinginn að íþyrna móti broddinum, eða

---

bls. 3

Sarpur: Menningarsögulegt gagnasafn – © Rekstrarfélag Sarps.

leita móti straumnum, því tíðarandinn hefir líka

áhrif á þá sem hafa hann, að minnsta kosti nokkur, en

það bezta í sjálfum sér getur þó reyndar hver maður

frelsað, og með því þeir eru eigi fáir sem það gjöra,

þá getur hið andlega aldrei dáið hjá mannkyninu

en blómgast altaf öðru hverju.

Þetta er nú reyndar útúrdúr í bréfi, en jeg skrifa

blátt áfram eins og í hugann flýgur. Ekki kemur mér

óvart að Íslendingar hnýti í það sem gjört er þeim

til nota, því það hefir þeim lengst fylgt á seinni öldum,

enda mun víðar vera pottur brotinn með það en á Íslandi,

slíks gætir alténd mest í minni mannfélögum, og ekki kvað

það t.a.m. vera gott í Kristjaníu, því þar kvað smásmugly

öfund og hótfindni keyra fram úr hófi. Á Íslandi kemur

það úr verst þessvegna, að þeir sem gjöra eitthvað, verða

að leggja talsvert í sölurnar, tíma og tilkostnað, svo

verk ^þeirra ættu jafnan ð vera þegin með þökkum, þegar

þau eru nokkurnveginn af hendi leyst. - En í þess

stað fara menn að stinga saman nefjum með flónslegu

spotti, og skopast að því sem þeir hafa lítið vit að

dæma um; svo var þegar Ragnarökkrið kom út hér,

þá fóru Íslendingar strax að henda einstaka smekk

-leysur, sem að vísu ekki eru svo fáar í kvæðinu, og

hlægja að þeim, og var þá viðkveðið: "mikið bölfað

rugl er Ragnar:", en enginn fór fram eða vildi heyra

að neitt væri fallegt í því. Þetta þykir mér nú andstyggi

-legt, en raunar má við slíku búast af mönnum sem

ekki hafa neinn snefil af skáldskaparviti, en talsvert

af illgirni. Það er það eina skipti sem eg hef heyrt þá

dæma um skáldskap, en höf. naut þess hjá þeim að hann

---

bls. 4

Sarpur: Menningarsögulegt gagnasafn – © Rekstrarfélag Sarps.

var Íslendingur. Þesskonar dómar held eg annars ekki

gjöri svo mikinn skaða, því optastnær mun þó álit

skynsamra manna verða ofaná.

Ljótur er Baldur og ekki verður sagt að fátt muni

ljótt á Baldri, því hann er ófreskja frá hvirfli til ilja. Nær

kom slíkur selshaus upp úr gólfi bókmentanna? Er han

ekki líka sendur af Bægifæti prentsmiðjunnar? Eg vona að

hann verði ekki langlífur, en sökkvi niður ^undir sleggju fyrir-

-litningarinnar. Ekki hef eg séð skáldskaparrit Jóns Þórðarson

og ekki veit eg hvort bókmenntafélagið muni gefa þau út.

Það sem eg sá í blöðum eptir hann á seinni árum líkaði

mér ekki eins vel og það sem hann kvað á fyrri árum;

hólakast af öllu kákið við Pilt og stúlku, sem mér

virðist ófært og vottur um mikla apturför. Eg sé af bréfi þínu

og heyri af sögusögn annarra, að Reykjavík sé talsvert að

prýðka á þessum árum, og er það vel farið, ef hún nú

ekki sökkur niður í oddborgaraskap og verður hálfdanskur

bær eða aldanskur. Eg hef nú enga hugmynd um hvernig

hún er, en heyri um það ýmsar sögur; margir góðir menn

eru þar, eða að minnsta kosti nokkrir, það er bezt

að taka ekki munninn of fullan.

Nú mun vera nóg komið að sinni af þessum

hræringi og kveð eg þig nú með beztu óskum

Þinn einlægur vin

Steingrímur Thorsteinson

---

• Skráð af: Heiða Björk Árnadóttir. Yfirfarið: Elsa Ósk Alfreðsdóttir
• Dagsetning: 07.2011