Fundur 6.jún., 1864

Fundarbók, 1861-66.
Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

• Handrit: Fundarbók Kvöldfélagsins 1861-1866
• Safn: Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn
• Dagsetning: 6. júní 1864
• Ritari: Helgi E. Helgesen
• Staðsetning höfundar: Reykjavík
• Viðstaddir: XXX

---

• Lykilorð:
• Efni:
• Nöfn tilgreind: XXX

---

Texti

Lbs 486_4to, 0067v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 1 (Lbs 486_4to, 0067v)

6. Maí 1864 var fundur haldinn í Kvöldfjelaginu. Vakti Gísli

Magnusson fyrst máls á því að H. Kr. Friðriksson hafði á síðasta funda

kveldi verið heyrandi nær en menn vildu og sagði að hann hefði

getið þess að hann hefði heyrt málróm manna og talað um

Ingolfsvorðu em aptur kvaðst Gísli hafa farið undan í flæmingi.

Forseti gat þess að hann hefði orðið þess var er Halldór gekk út

að hann mundi hafa verið heldur nærri en kvaðst þá

sjalfur hafa farið þangað er H. Kr var og ekki getað heyrt

nema málróminn og einstök sundurlaus orð.

Þvínæst tók Sveinn Skulason til máls og útskyrði

fyrst að hann skildi við drengskap lítalausa framgöngu

í siðgerði og ótauða framgongu og hugrekki. - Nefndi vísu

Eggerts Ólafssonar "Askell goði gestur" o.s.frv. og byggði þar á. tók

sem dæmi um drengskap Gunnar og Njál. Gunnar sem

riddaralegt eðalmenni, og taldi kosti hans, og Njál sem vitran

og tryggan vin. Áskel goða, friðsemi hans, og einstakar

tilraunir á þeim tímum, að sín væri ekki hefnt.

Hverjir mestir nyðingar. Fleira afsakanlegt á söguöldinni

fyrir þá. Menn mega ei slíta manninn frá sinni til; vjer

verðum að meta hann eptir hans tíma. Eggert Olafsson

skarðar líka fáa og finn : Njála ætlar víst í Merði að sýna

fullk fant. Njála sýnir astæðr fyrir að hann er svo vondur

skipun föður hans og eigin lyst. Morðr var af tignum kom-

inn; ættin hefir komizt í eymd en hefir longun til valda og

metorða. Mörður gefr ekki um meðölin en heldur sínu

---

Lbs 486_4to, 0068r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 2 (Lbs 486_4to, 0068r)

striki þangaðtil hann er búinn að fá þau völd er hann vill

Hann er mikill nyðingur, en hefir þó aftokur í skipum foður síns

og askorun annara en Skamkell hefir ekkert sjer til afsök-

unar. Kemur allstaðar fram til skaða sjér og oðrum til ills.

Hefir gaman af hinu illa af því það er illt; hann er fullkom

inn níðingur. Margar stórar personur eru á söguöldinni sem

sýnast vondar svo sem Hallgerður en sem í tíðar auðmenn

hafa afbötm ; álítr ei níðingsskap í hennar fari. Ríkborin

alin upp við allt gott við oheppileg gjaforð varð hún

kvennskratti en ei níðingr. Hefndin tekur í fornöld svo

mikið ríki yfir þeim mönnum sem stórlundaðir eru

að þeir þeir geta ei ráðið við sig. Gunnar hafði gjört

henni það smanarverk að hún með sínu storlyndi gat

ei annað en hefnt þess.- Bezt sem minnst af dæmum

má segja svo margt um hverja perónu. - Hefr haldið sjer

hjer við landið þó sláandi dæmi sjeu í öðrum Norðurlondum.

J. Þorkelsson í öllu venl samþ. þokti ei vel tekið fram

hjá Gunnari það að hann vildi leggja mikið í sölurnar

fyrir vini sína. Askell goða er honum ei ljóst um. Um

veglyndi hefði matt fá betri dæmi í Noregskonungum.

Af nyðingum er Mörður skárri en Skamkell; en valla

nokkurt illvirki án orsaka annaðhvort í æfi manna

eður oldinni; vill ei afsaka níðinga. Hallgerður

va verst af þeim 3, hún vann til hoggsins hefði

ef hún vildi getað skilið við hann og fengið menn til að

---

Lbs 486_4to, 0068v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 3 (Lbs 486_4to, 0068v)

drepa hann f en það gjörði hún ei heldur níðist á

honum er hann var ofurliði borinn. Sterkasta ástríða

hjá fornmönnum er metorðagirnd, dráp er sjálfsagt

ef einhver situr yfir virðingu þeirra; þetta verður varla

kallað níðingsverk, sjálfsagt líkt, en hún fór svo illa

að því að hefna sín.

Sigurður Guðmundssin tók fram Bergþoru er

synir einstakt drenglyndi og svo Hildigunnar. Hænsa

Þorir þrælmenni vill ei gefa nje selja hey, lætr drepa

bezta mann í sveit og lygir upp á fostursin sinn.

Þorólfur Bægifótur. Man ekki þessa djöfla sekt

niður.

Gísli Magnússon þykir frummælandi fara dreng-

mannlega, skyrir drengsskap heldur negativt, : maðr

sem vill koma fram til guðs og haga sjér raðvándlega

álítr að þar til þurfi positivs; góðum drengur getur orðið

á að gjöra hriðjuverk, ef hann kemur roggsamlega fram

í heiminum. Dæmi: Noi, Bolli ódrengil. í viðreign við

Kj. Olafsson en þó samvizkusök að heita honum um

drengskap. Frummælandi tók öðru vísi í malið en ætl-

aðist til, spurningin var ei hvernig drengskapur Gísli

sjer í fornkoli, heldr hver var mestur, vonaðist

því eptir fleiri dæmum af þeim fróða manni

gæti sjálfr nefnt m ymsa aðrir máski fleiri, hefði þótt

fróðlegra að frummælandi hefði nefnt fleiri. Frummæl-

---

Lbs 486_4to, 0069r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 4 (Lbs 486_4to, 0069r)

andi svaraði vel þeirri spurningu hversu verja mætti

níðinga í fornöld en eigi því er spurt var um. Hall-

gerðr Langbrók verður ei hreinsuð fyrir níðingsskap,

hefir viljað afram fórst sem fúlum kvennskratta, að

söms fegurra hún brást Gunnari svo sem hún gat brugð-

ist honum er honum lá mest á og hefði jafnvel

í heiðni átt að bregðast öðru vísi við. Haulippa

kvennskratti talinn, hafði þó margar afsakanir. Hann

vildi fá kvennskratta til að skeyta skapi sínu á og

til að bæta sjálfan sig um leið. Dæmi er mjer datt í hug

er Illugi er hann er með Gretti bróður sínum, slík dæmi

aldrei of fpt nefnd. Ennþá eitt dæmi í Njálu. Flosi,

eptir því sem eg eltist breyttist skoðun mín á honum. finnst

hann optastnær koma fram sem röskur maður og jafnvel

drenglyndur. Ennþá einn Karkur. Honum fór skítlegar, en

fór O. Tryggvasyni drengilegar við hann? H Tryggvason er

talinn góður drengur en lofar í svínstíinu að sá sem raði

jarli bana skuli fá maklega umbun. Olafr lætr hengja

hann þar hann sveik lanadrottinn sinn. Ef meining

í því sem hefi sagt þá þ sú að mjer þótti vanta hjá frummæl-

anda það sem jeg sagði og þótti hann sýna syndi of mikinn drengskap

í að verja Hallgerði.

Sigurður Málari alítr Flosa goðan dreng og einnig

Bolla þó hann drepi Kjartan; þeir gátu ei hjá því

komist hinn fyrri að að drepa Njál hinn síðari

að drepa Kjartan. Rútr kemr fram sem drenglyndur

er heilráðr við Gunnar. Síðuhallur gjörir son sinn

óhelgan til sátta.-

---

Lbs 486_4to, 0069v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 5 (Lbs 486_4to, 0069v)

M. Jochymsen. Þotti fá dæmi tekin fram af frummælanda

Dæmi froðleg og skemmtileg. Conhastarnir eru það sem

menn græða svo mikið á. Gunnar Lambason níðingur

í vegunum er hann segir að Skarphjeðinn gratt grati

(Sumir Nei hann var stríðinn). Gísli Sursson er drenglyndur

myrðir mág sinn en öll hans saga er drengl. (J.Þorkelsson

Nei hann tel eg ei drenglyndan. Arinbjörn er hann tekr

móti Egli í Jórvík er drenlyndur. Drengskapr kemur fram

hjá hversdagshetjunni, vilja ei vea að liggjandi mönnum

eða vopnlausum mönnum. Þjostólf má setja á bekk

með Skamkeli (Ymsir; nei illmenni ei níðingur.)

Sv. Skúlason: Heppinn vegur er jeg fór hef gefið öðrum

morg dæmi. Ófært að gjöra registur fyrir fáfróðan mann

sem G Magnusson, hefði ei tekizt betur með fleiri en

þá fáu er jeg varði. Sú afbökun er liggur í tíðarandan-

um er sterk og menn hafa ei sannað betur að hún væri

góð vond en jeg að hún væri góð. Viðureign kvennanna. Gunnar

hefði aldrei hennar sáka hún hefði hefndarhugsunina

sterkar en hann sá hvað rjettar var. Hallgerðr er dreng-

lynd er hún sendir Skamkel til Hrúts, það er drenglynt

og duglegt aldrei að hræðast og jafnan með kulda að

taka stortíðindum. Vjer megum ei dæma menn níðinga

nema þá sem enga afbötun hafar. Þórólfr Bægifótur hefir

mjög lítið til afbötunar verðr syni sínum að bana. -

Athugasem Gísla um konurnar. Rannveig og Bergþora

sagði Gísli að ef baðar hefðu varið illráðar hefðu þær

getað komið Njali og Gunnari saman, en efast um það

---

Lbs 486_4to, 0070r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 6 (Lbs 486_4to, 0070r)

álítur Njál og Gunnar hafða upp yfir hve eggjanir kvenna og

konur þessar voru ei svo lagaðar. Magnús Goði Noregskonungr.

er bezta dæmi uppá drenglyndi. Gísli spurði hvort laun

Olafs við Kork væru drenglynd. Er svarað í Kvöldvokun-

um: Svikin nýta allir en svikarann hata allir. Olafr

to hefði haft meira fyrir að vinna Noreg ef Karkr ei hefði

drepið jarl en afellir ei Ólaf er drap þrælinn er sýndi nyðings

verk á herra sínum. Alítr Olaf drenglyndan

Kristján Jonsson. Tveir þrælar lögðu sig yfir Vígaglúm

þannig meðal þræla veglyndir menn. Þrandr í Götu níð-

ingur. Drenglynt er Eiríkr Bloðöx gefr Agli líf.

Gísli Magnússon. Ræður frummælanda um Hallgerði

Frum áhrif á mig og ræða Rath. klerksins, fræðist en

snýst ekki.-

J. Arnason: Drengskapur Bergþóru gjörir ódrengskap

Hallgerðar ennþá ljósari og vice versa. Að oðru leyti

ef eg í Hallgerðar stað og fengið kjaptshögg og maðr minn

ei vildi rjétta hluta minn, jeg hefði viljað hefna mín

en máski ei geymt hefndina þangað til reið á lífi

mannsins. -

Frekari umræðum frestað til næsta vetrar.

Síðan tók G. Magnusson til máls og las upp uppkast

til blaðaritgjörðar er veki máls á Ingolfs minningu.

Sagði að nefndin hefði álitið bezt að koma þessu á me fram-

færi í blöðin. Síðari kaflinn þótti góður og vel orðaður

en ýms orðatiltæki þóttu í fyrri kaflanum síður vel valin

vill menn játi að áfátt sje Reykvíkingum en lofa bót og

betrun. Nefndin áleit að fjélag vort ætti að koma því á færi í

---

Lbs 486_4to, 0070v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 7 (Lbs 486_4to, 0070v)

blöð og til heldri manna, svo sem til Jons Guðmundssonar

sem formanns Bæjarstjórnarinnar, er kallaði fund saman

er kysi nefnd samanstandandi af Stiptamtmanni

fogeta og J.Guðmundssyni.- Fjelagið fól Nefndinni í Ingolfs

málinu gömlu að koma því fram bæði í blöðum og við

J.Guðmundsson hið fyrsta hún gæti.-

Fundi slitið

H.E.Helgesen

---

• Athugasemdir:
• Skönnuð mynd:

---

• Skráð af:: Eiríkur
• Dagsetning: XX.XX.2011

---