Fundur 1.apr., 1869
| Fundir 1869 | ||||
|---|---|---|---|---|
| 14.jan. | 21.jan. | 28.jan. | ||
| 4.feb. | ||||
| 4.mar. | 11.mar. | 18.mar. | ||
| 1.apr. | 17.apr. | |||
| 18.nóv. | 26.nóv. | |||
| 3.des. | 10.des. | •1870• | ||
- Handrit: Fundarbók Kvöldfélagsins 1861-1866
- Safn: Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn
- Dagsetning: XXX
- Ritari: XXX
- Staðsetning höfundar: Reykjavík
- Viðstaddir: XXX
- Lykilorð:
- Efni:
- Nöfn tilgreind: XXX
Texti
Bls. 1 (Lbs 487_4to, 69r)
11. Fundr
Miðvikud. 7. d. Aprilm. var fundr haldinn í Kveldfelaginu
og tóku menn fyrir að ræða um: "Er ástæða til að breyta
kennslunni í gömlu málunum frá því sem nú er?"
Frummælandi Jon Bjarnason: Fyrst hvernig kennslan er
Hún er hér líkt og í Danmörku síðan <unclear>astinum</unclear> var sétt við skólana
Latína og griska var aðr stunduð meir. Nú eru þessi mál
kennd svo að menn geti komist fram úr <unclear>penss</unclear>; það er stórt
antórar tilteknir. - Snakkið - Berg - er til glotunar í 2 bekk
mér til andstyggðar. Menn eiga ei að eins að skilja heldr og
að skrifa hana þarfyrir kenndir lat. skylar og explicanda.
Menn eru undir skóla reyndir í Cæsar og skýt spurt um
formur lítið ur syntaxis. Þeir sem fara úr skóla skilja
vanalega þá antora sem þeir hafa lesið; í grísku skilja
menn ei er þeir fara léttan prósa uppá eigin hönd.-
Griskir stýlar eru ei kenndir en grammatik. - Til hvers
er að læra lat og grisku? Sumir segja ekkert gagn-
rangt ometanlegt - nokkuð rétt - nokkuð gagn, rett-
ast - Gömlu malin eru <unclear>Mesausus</unclear>, sem má hásera úr sem aldr
gæfi, nokkuð satt. má bezt læra þessi mal með kennslu-
aðferð þeirri sem nú er. Fráleitar eru uppastungr ymsra
um aðferð kennslunnar réttast fer Mortensen, er segir að læra
og skyl skilja mál þessi og fornoldina það sé humainora
menn eiga að læra klassiska menntun svo að menn
geti fengið fast Haldepunkt grundvöll sem menn geti byggt
á frekari lærdóm, líka lífsgrundvöll er á að byggjast á
kennslunni. En af því griskar og somu fræðibækr benda best á
Bls. 2 (Lbs 487_4to, 69v)
þeirra grundvöll svo að menn geta greint beint frá bogm
eru þær mikilsverðar og ómissandi. Sumir segja að menn geti
orðið eins vel menntir þó menn hefði ekkert frá forn-
öldinni, en fornöldin er undirstaða hinnar nyju tíðar
meðan fornöldin lá byrgð fyrir mönnum sátu menn
í villu og myrkri og heimsku. - Skólinn er á þeim
<unclear>rekaþök</unclear> að hann hángir meira við ceceronianska
nafnið en við andann og kjarnann, þó um undan tekn-
ingar. - A síðustu tímum hafa menn stundað það
hrein ciceronianska, en það er spursmál hvort þetta er
það rétta. - Menn binda sig mest við Grammnatik að
kenna hana, þessvegna er stílakennslan svo að menn
eigi að gjöra svo ciceronisanskan stíl sem unnt er, en
það vantar gehaltið - bokstafurinn er of urgeraður.
Aður en menn koma í skóla eiga að menn að hafa lesið
létta grammatik og skilja það sem þeir fara meðan það
pensum sem menn gefa upp - eigi óþarfl að skilja lítið
í grísku er menn koma í skóla; menn ættu að reyna að
lesa grisku á hundavaði og kynna sér mest innihaldið
er vakið og lesa þær bækur er geta vakið góðar og tilfinn-
ingar undir skóla Yallust og Nepos. Latínustíl eiga byrj-
endur ekki að gjöra og eigi fyrri en þeir eru langt á vek
komnir. Eigi ætti að ganga eptir exeroniansku
því að riti klassisks mál verðr ei heimtað nema
af philolagnum. Í 4. bekk gætu menn gert svo mikið
í stíl sem mem menn nema nú. Auða tímann í neðri
Bls. 3 (Lbs 487_4to, 70r)
bekkjum ætti að verja til að lesa latínu, hafa
censöriskan latínulestr í öllum bekkjum, og expli-
cauda ekki fyrri en í eftri bekkjunum. Líka taka
grisku <unclear>cursoriskt</unclear> og fara sem minnst ut í syn-
taxis. Kennslan er einsog hún er nún nokkurskonar
haskolaskennsla. Góðr piltur getur með litilli fyrir-
höfn klofist fram úr exam-philox. Bífögin
eru ávaxtar laus lærdómur kenndur of seint-
ættu að kennast strax í neðri bekkjunum.-
Mythologin fælir ungan frá sér og á betr við unga
drengi en puristisk málfræðikennsla, sem eigi
nema vel gáfaðir drengir geta sett sig inn í. -
Griska og Romv. litteratursagan ætti að kennast
framúr og taka það <unclear>helveta</unclear>, en ekki að vera að
telja ymsa skrögga sem menn vita ei nema nöfn-
in á. - Antiqvitit er of stór fræði tók eptir skólaus
plani. Bjarni rector sleppti þó engu. Lat. autigrit
kunni og lítið í, og bar græddi lítið á báðum; þetta
ætti að kunnast í neðri bekkjum en ekki gjöra
mikið úr þvi; en fyrir nýja og miðaldra latínuna þarf
ei að læra eins morg <unclear>antsidir</unclear> og fyrir fornaldar lat
Einar Brím: Frummæl. lýsti fyrst. kenslu í gömlum málum. Fellr vel
sem hann sagði. Að ekki ætti að kenna stýl fyr en í efri bekkjum.
Fyrst beinagrindina svo undirstöðuna. Stýll sé af þeim gr. í
byrjun á undan þekkingu.- Tilgángr með <unclear>kensl. hvensk. l°lingvistik</unclear>
og 2°fr fjársóðr sá er þau eru bygð á - of mikið lagt á hið mállega.-
Utskrifaðir hafa ei gagn eftir tímalengd af lærdominn.
Bls. 4 (Lbs 487_4to, 71v)
ætti að lesa meira og minni Grammatik. verðr skemtilegra
að lesa þ ei málsins eingöngu heldr og efnisins. -
timinn ætti ei að vera minni. - undirstaða í gömlu
málunum er nauðsynl. en ætti að vera öðruvísi.
H. Guðmundsson: Felst á ræðu frummæl. MÞorf
sjálfsagt að kenna annað málið exact vegna
menungar, latína þar best til fallin sem þekt er.
Minni nýt á innih. <unclear>baesar</unclear> leiðr, virgill góð, Horati
góðra uppbyggilegr. Anabasis eins Semingtons, ó-
merkileg. ófullkomin. Homer fallegu. Plato fallegr
(Apologic souratoni). - Ómetanl. gott af þessu getr ei
verið. - Ei omogul. að seinni tíma menn gætu búið
svo góðar bækur án þess að lesa þessar. - Samdóma frum-
mæl. í kenölu bifaga - áðr kend jafnframt Authorum,
Stýll er beinl. lærðr til að skrifa latínu, ætti að lærast strax
neðantil í skóla. - Bergi lestrarbók ætti að brennast,
svo og Tregders Grammatik, Langes Grammatik ætti
aftur að takast upp með sinni niðrskipun. - Í báðum
málum áríðandi að lesa fleiri Authora, ættu sem flestir
að vera kunnir. - Enn eða tveir ná gin til mentunar.
G. Magnússon: a Sammála öllum. - Fyrst mest kent
latína. - latína þótti erfið, fór að vanrækj. var því farið að tvöfalda
og þrefalda caracter, nú þó heimtað meira pensum.- Ef
Ceasar er andlaus, hvar þá andi? Caesar og Henophon rit
látlausir rithöfundar jafnfr. og hermenn og látlausir. Sýnir
hernaðaraðferð, menn stæla þá. Ceasar gæskan sjálf' strángr
af nauðsyn. - Su Bær Samanháng. bók betri en Bergs.-
Mortensen hugsar vel og takar áheyranl. en sýnir ekkert í verkinu, -
Menn taka sig og djarft í byrjun kenslu, en menn l vilja breyta og
bæta. - Rector kemr sem erkiböðull hér. - Telst ei meiri
Bls. 5 (Lbs 487_4to, 71r)
fjársjóðu í gömlum en nýum málum. sunn
Formenn hafa sínar gáfr og súna mentun og búið, en
úngir sínar gáfr, mentun og aðauki forna authora..
Bjarni þekti hvort Schiller né Goethe, hrósa því fornöld,
þekkir ekkert af því nýa.- En margt ágæti bæði í fornri
og nýrri öld, hafa báðar nokkuð til síns ágætis.-
Vill halda orðatiltækjum hjá Cicero fremr en sömu
hjá Florusi. - Ingerslev fyrirmynd uppá alt sem
ekki á að vera, hefir óhæfil. hæfileika.- Á heldr að
halda því fram er Cicero hefir, er eðlilegra. - Munetus
hefir best likut cicero eg er mjög andríkr maðr, getr
sameinast ciceroníanska og andríki.- Þarf skipul. röð
yfir það, sem kent er og fæst best úr bókum, því þarf að
læra Bífög af bókum.- Að álíta grísku og latínu sem
tóman fróðleik er gamall maur, á að fylgja Franska
og Enska, þýzka etc. - Engir merkir menn á með Grísk
bókfræði aðeins á 5. öld. Á 7-6-3-4-1. öld engi latínsk
mentun, komast í kunníngsskap við Grikki á 1öld
þá koma upp miklir menn Civero, Ceasar etc. hverfa svo
aftur - Domum í blindni um að ny eldri sé betra en
ýngra. - Heimta of mikið í því gamla, oflítið í því nýa,
á því að mínka það gamla, en auka það nýa.-
Stýll þarf að kennast svo, að frambæril. latína verði ritin.
ef h. meðan hann er exam ensstýll, ætti annars að vera
minni og sem un leiðarvísir til Stýll ætti að byrja í
neðsta bekk, en strax og líka gríska en léttari, en ei <unclear>etta-</unclear>
mensfag - Mætti kannske mentast af eintómu nýu, en
er bezt hvortveggja til samans því minna í því gamla.-
Ætti að lesa meira og meir og fleiri neth. overfladisk, hafa 1 tíma daglega
í viku, 1 tíma að lesa stafarisk, 2 overflatisk 1 værsorisk og 1 cym
viðvíkjandi efninu. - Í Mythol. ætti að vera 1 tími í viku frá 1. bekk.-
Bls. 6 (Lbs 487_4to, 71v)
Ecact kensla nauðsynl. til mentunar alstaðar. - Gamlir
kennarar líta aðeins á þ. gamla, en álíta hið nýa ónýtt. -
Menn neyðast til að fara nákvæmt í þegar lítið er lesið, ef menn
eiga að vita neitt, dugl. student þarf að reddera ratio þess, er
andríkari en Seneca. - Menn dæma um menn, sem menn
ekkert hafa lesið í. Er mikið í <unclear>Æsokyles</unclear>, Sophakles og Curí-
pídes, eins Sheakspeare, Goethe etc. - <unclear>Maðviger Syntakis</unclear>
ber mikið betri en tanges, margt hjá Lange lopal. og læpulegt
en bætt hjá Maðvig, - (gamla) Hverjum fellr best við það
System, er hann hefir lært eftir, en bæði það nýa
og gamla hafa nokkuð til síns máls. Til þess að fá
mentun þarf meira en einn author. - Result að
of lángt sé farið í kenslu gömlu málanna, þarf því
breytíngar við, því þessvegna breytingar á lögunum, því kenn
ararnir verða að fara eftir þeim, Taka það sem þarf
úr gömlum fræðum og bæta við úr nýjum. Þeir gömlu
góðir á sinn máta m vissum göllum eins þeir nýju.
Framhaldi frestað til annars Laugardags
Fundi slitið
HEHelgesen Jakob Pálsson
- Athugasemdir:
- Skönnuð mynd:
- Skráð af: Eiríkur, olga (Wiki)
- Dagsetning:01.2013
Sjá einnig
Skýringar
<references group="sk" />
Tilvísanir
<references />
