Fundur 10.nóv., 1864
- Handrit: Fundarbók Kvöldfélagsins 1861-1866
- Safn: Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn
- Dagsetning: 10. nóvember 1864
- Ritari: Helgi E. Helgesen
- Staðsetning höfundar: Reykjavík
- Viðstaddir: XXX
- Lykilorð:
- Efni:
- Nöfn tilgreind: XXX
Texti
Bls. 1 (Lbs 486_4to, 0077v)
Ár 1864. 10. Nóvember var fundur haldinn og tók Gísli Magnús-
son þá fyrst til máls um það hvað með því mæli að hafa
lærða skólan í Reykjavík. Orsök spurn. er að menn hafi
tekið eptir að margir hafa á móti því að skólinn sje hjer í
Reykjavík. Það sem þykir á móti að hafa skólainn hjer eru
2 aðalástæðr. 1. Reykjavík spellsöm. 2. Rvík fjefrek s: hættulegu
að menn spillist hjer en annarstaðar, að pilta missi fremr
hjer hið þjóðlega eðli en annarstaðar sýnist álitlegt, en hverjir
eru ávextirnir. Þegar skólinn kom til Reykjav. margir loslegir
í hegðun sinni, en kom það af því skólinn var í Rvík? Nei
Skólastjórnin í Bessastöðum var ekki góð þó hún væri betri
en sumum þótti. Tíminn þó ekki haganlegur fyrir siðlega
breytni; las á allri Evropu en losið fluttist til Bessast með
einum manni. Þó Egilsen hafinn yfir lof var samt sem
barn í stjórnsemi skóla, kennsl ólag í skólanum. Eptir hann
kemr maðr með stöðugan og goðan vilja, til að stjórna
kemr fram með frekju og yfirgangi, sem fyrirgefst honum vegna
ymsra kosta annara. Ef borið er saman siðferði pilta nú og
í minni tíð á Bessastöðum þá eru piltar nú og í fyrra vetur
miklu siðferðisbetri en á Bessastöðum. Hjer kunnu
að vera miklar ginningar en mega skyrast með goðri stjorn
sem allstaðar er nauðsynleg
Bls. 2 (Lbs 486_4to, 0078r)
Að piltar verði hjer óþjóðlegir. Hjer seu menn ei spokaralegri
en á Skildinganesmelinu. Málið þarf ekki að tapast hjer. Menn
fóru aðr í kapavinnu nú ekki, en úr því gjörir hann ei mikið
stendr ei í sambandi við Reykjavík, heldur við skolatíman
sem aðr endaði fyrri.-
Að reykjavík sje fjefrek liggr ekki að það sje okljúfandi
fyrir menn að koma sonum sínum hjér fram. Á meðan
sauðr kostaði 4 rdl smjör á 14s á gekk Gulsá vel græddi; þegar
fram leið fer Þorgr. að kvarta og sækja um viðbót, fær í minni
lið 20 rdl fyrir hverja vinnukonu; þetta þótti honum seinna
lítið og kvartaði. En hvert var viðurværið. Framanaf vetri kjöt-
supu góð og harðrfiskr en síðar óæti flestr matr. Hann
hvergi orðið eins feginn mat sínum og á Bessast. A.
morgna bert brauð, sumir sáldr af osti og kjöti, en ein-
stakir þetta þykkast. Sumir sögðu Gullsmið eptir þeim
sem kvörtuðu og lugu við og fengu þykkast ofaní fyrir
Caffi svo nú að er nauðsyn, en á Bessast urðu menn að
kaupa það neme þeir piltar sem rægðu hina, sem fengu það
ókeypis. Albmaadr á Bessast. 40 piltar í 2 stofum; þá finn
jeg ekkert að þessu, en síðar er jeg var í stað Egilsens ætlaði
að leggja fyrir brjós af ólykt, en verri er kom inn í bekki
en verri þegur eptir uppá loptunum. Afleiðingin er að
piltar verða hálfveikir á hverju vori.-
Kostnaðr minni í Bessast. Lector 900 rd laun; ruslara-
legt og oþverralegt líkt og hjá bændum á Alptanesi.-
er leiðinlegt að vera eins og skepnur og dýr og getr ei fylgt með
menning annara landa. Scheving bustaðr var eins og slor-
skína á Alptanesi. Sveinbjörn Eglsius Bustaðr var grindahjallr
fer að Eivindarst. og kostar miklu uppá byggingar eyðist þar
Bls. 3 (Lbs 486_4to, 0078v)
fje. Schevings Grasnyt er svo að hann verðr að gærða ut Nygatus
ey hefr þara rauðhöttotta kyr, en afleiðingin að Þorgr og
hann talast ei við í 20 ár. Gunnlagsens status góður en
fjekk það með konu sinni. - I Isl. sagt að kostn á Bessast
ei meir en 7000 rd, en skyldu menn nú geta fengið menn til
að vera kennarar með þeim launum sem kennurunum
voru boðin þá? Mætti spara fje við aðra líka maske svo sem
við Landsyfirrjettinn ef þeim væri fengnar jarðir til ábúðar.
Kostirnir eru þeir að þa 1 hefr Reykjavík gott af veru skólans
hjer og ei að hafa gott af henni af því hun er höfuðbærinn
og vill að Reykjavík eflist án þess það komi í bága við ann-
að. Lengi hefr verið kvartað yfir því að háskólinn er í Uppsölum
2. Reykjavík veitir kennurum og prestum meiri lífsfylling
hvergi er eins mikil fjölbreytni eins og hjer, hjer koma ferða
menn hjer geta helzt koið upp leikir sem eru nauðsyn
legir; hjer geta menn betr komið sjér við, og bætt laun sín
með ymsum aukaverkum, sem hjer má fá. - Kennararnir
ættu að geta haldið út froðleiksriti og það geta þeir hvergi
betr en hjer. Biskupinn er ekki í ró í Laugarnesi Sveinbjornsen
fer líka hingað. - En hversvegna flytja þeir? Vegrinn er þó nokkur
erfiðr fyrir eldri menn, og þeir eignast börn sem þeir vilja koma
til menningar. Steingr græddi í Odda en tekjur hans og laun
hvökkva ekki á Laugarnesi, þoldi það samt en Helgi þoldi
það ekki og varð að flytja sig. Hversvegna hefr Bjarni Conprenti
og Fru Melsteð flutti hingað? Af því lífsfyllingin er hjer meiri.-
Ef kennarar væru betr launaðir gætu þeir haft betri áhrif á fjelags
lífið. Kaupmannaríkið hefir lagzt hjer í dá, en annaðhvort
rísa kaupmenn upp aptur með sitt danska ríkið eða embættis-
menn með þeim eða þeir sem sitt ríki hið íslenzka. -
Bls. 4 (Lbs 486_4to, 0079r)
Að Reykjavík er spellsami en annarst er ekki gr illt heldur gott. Það er
aldrei of fljótt fyrir unga sál að sjá hvað ljótt er og hvað fagurt
er. - Fra Bessast foru margir til Hafnar og optast falleruðu
efnilegustu piltarnir mest; sjá ekkert á Bessast komu
Hvueðkuls inn í lífið í Höfn og fjellu. - Samheldni minna
nú en á Bessastoðum. En mætti vera hjer meiri. Sunnudagr
er hvildardagr, en hvaða hvíld er það? Þeir eiga að gjöra stíla
lesa undir næsta dag; ættu að hafa 1/2 miðvikudag frían er
þeir verðu til glímna útgöngu skota spila eða hvers er þeir
vildu. Ur því skólinn er hjer oþarfl prjál að flytja hann
hjeðan að svo komnu. Ef skóli á hjer að vera einn, þá
væri máskí minni kostnaðr í Bessast en hjer en á fje-
kostnaðinn má ekki horfa. - Hver hofupst. er hjarta lands-
ins og þangað eiga menn að draga allt sem getr elft hann
það hann. - Buandi maðr sparar ekkert upp á gott hross
eða hú og þá er undarlegt að nurla við nogl sjer lítinn
kostnað við skolann.-
Gunnar Gunnarsson saknaði v. hallast heldur að því að hafa
skólann ekki í Reykjavík þykir ísjárvert að unglingar kom-
ist strax í lífið hjer um fermingu vill þeir venjist við
sveitalífið í skóla en í prestaskólanum hvar hinu lífinu.
Kostnaðurinn mikill, og er það vissulega þó mikið mæli
með að embm. búi í Rvík en ekki heppileg stefna að em-
bættismenn búi ekki; það er vegna krapta landsins yskyggi-
legr kostnaður sem af því leiðir að embættismenn búi
í kaupstöðum. Krapturinn verðr að ganga á undan gar
og h verðr að koma með búskap og jarðarækt. Vill að
embættismenn ljetti á þjóðinni með búskap því þarf
að gefa piltum frá æsku kost á að sjá búskap
Bls. 5 (Lbs 486_4to, 0079v)
Reykjavíkr spillir í þjóðernislegu tilliti auðinn fyrir sveitalífi
dofnar og menn missa elskuna á fósturjörðinni. Sá
sem ekki hefr sjeð annað en melana og myrarnar hjer
hefr ekki fær ei þá föðrlandsást, sem fögur hjeruð hjer
vekja. Reykjavíkurpiltar hafa þann anda að vilja læra
hjer og komast til Hafnar og koma svo aldrei hingað
aptur. - I siðferðislegu tilliti meiri freistingar hjer en í
sveitinni. En með jafngóðum stjórn hjer og í sveit verðr sið-
ferðið hjer meira verra en í sveit. Margr sveitam. kvíðir fyrir
að senda unglinga til Reykjavíkur. Bezt að vera sem lengst
saklaust og óspilltr. - Alítr kostnaðar meira að hafa skólanm
í Reykjavík, en í sveit; vill að hann sje þar sem málnita er mest
Ef skólinn væri fluttr út Reykjavík vill þá 2 skóla og hafa báða
í sveit; eptir kostnað máské en verðr varla meiri kostnaðr
en við þenna eina skóla. Styðst við nauðsyn að Norðlending-
ar fái skóla. Sigurðr málari Ef skólandum er tvístrað á
þá að tvístra bifliothessinu. Þá þarf að hafa vel launaða
bókaverði. Þá er hreinlætið. Piltar sjá það sjá mat-
artilbúning og vel búið kvennfólk o.sfrv. Föður-
landsástin ekki minni í Vík. Enginn vill fara
þaðan til Brasilíu enginn verður þar mormóni
Ef piltar eru of spjártungslegir má setja þá á
uniform. Helgi Helgesen: Heldur ekki að skortur
á föðurlandslást sje Róm að kenna heldur rektor
Á undan Sigurði málara hafði Helgi Helgesen tekið til
máls og var í flestum greinum á gagnstæðri skoðun og
Gunnar. Þar ekki varð utrætt um þetta málefni í þess-
Bls. 6 (Lbs 486_4to, 0080r)
um fundi var því frestað til næsta fundar.-
Fundi slitið
H.E.Helgesen
- Athugasemdir:
- Skönnuð mynd:
- Skráð af:: Eiríkur
- Dagsetning: XX.XX.2011
Sjá einnig
Skýringar
<references group="sk" />
Tilvísanir
<references />
