Ritgerð (SG-05-16) Um nauðsyn þess að horfa til fortíðarinnar um leið og áfram er haldið
- Handrit: SG:05:16 Um nauðsyn þess að horfa til fortíðarinnar um leið og áfram er haldið
- Safn: Þjóðminjasafn Íslands
- Dagsetning: (?)
- Lykilorð: Viðvörun eftir Bjarna Thorarensen, kvæði, pólitík, Þjóðgripa og fornmenjasafn Reykjavíkur
- Efni: Grein um mikilvægi þess að fólk þekki sögu sína og líti til baka í stað þess að horfa eingöngu fram á veginn. Þessum orðum sínum beinir hann sérstaklega til þeirra sem völd hafa í samfélaginu.
- Nöfn tilgreind: Bjarni Thórarensen, Guðinn Janus
Texti
bls. 1
[framsíða]
þessa hluti sem hér á eptir skal nafn greina géf eg undir skrifaður þjóð gripa og [1]
forn menja safninu í Reykjavík, skilmála laust,
enn einúngis í þeim til gángi að reina að efla
fram farir safnsins, sem er sam groið framförum
landsins, og þekking Íslendinga á sögulandsins
bæði að fornu og nýju, þettað er nú mín skoðun
á málinu. <ref group="sk">[Strikað hefur verið í kringum þessa klausu og svo yfir textann með einu lóðréttu striki.]</ref>
Það er orðinn spá ní þjóðar skaðinn hjá Ílendingum <corr>Íslendingum</corr> sem vér höfum ei aður þekkt
og sem þeir halda að miði til fram fara en það er að horfa og
gánga beint á fram, enn líta hverki til hægri né
vinstri og allra síst til baka, þessa men vildi eg
sist velja tilfyrir lestreka þjóðarinnar, því svomikið
þekki eg af eginn reinslu og er eg þó norðlenskur að best hagar lesta mannin
um að géta hort bæði framm og aptur ef hann
hefir marga hesta i eptir dragi hvað mun þá
sá þurfa sem hefir heilann þjoðflokkí eptir dragi
til að stjórna <image>innsetningarmerki, vísar til athugasemdar [2] á spássíu</image>og leiðbeina vér erum ekki gjörðir af steini eða neínir [ath] [2]
ein trján ingar <ref group="sk">[ath óskýr skrift]</ref>, heldur höfum ver liðî i háls
inum til þess vergétum hort bæði framm
og aptur. þar sjálvis <ref group="sk">[ath! skrift líklega <corr>sjálfur</corr>]</ref> guðinn Janus sem
var gjörður af steini hafði andlit bæði
aptann ogframan hvers vegna? af því
hann var úr steini og hálsliða laus en varð
samt að géta litið fram og til baka
því annars var hann ekki forsjállnislegur
látum oss neita þess að við erum betur
úr garði g jörðir en hann og venjum oss
á að horfa skín sam lega fram og aptur
[*Ath! Á hægri spássíu stendur eftirfarandi númerað hér:
[1] viðvörun
Maður:því horfirðu fram?
- eg lit eptir veginum fremra
- maður, horfðu vér nær!
ligurí götunni steinn.
Bjarni Thórarensen.
[2] leing hefir verið
á litið hentast smalanum
að han gétí litíð í kríngum
sig ætli það sé kki eins
með þá sem ega að veita
um sjón heilum þjóðum.
bls. 2
[vinstri opna]
skritið er það að þeirlærðu menmenn sem eg hefi mest heirt hrósa því
að horfa beint fram á við enn ekki til baka í tímann, þeir
keppast við að setja börn síní skóla, en hvað géra þeir þar?
lesa gamlar bækur er þettað þá ekki ein midt að
horfa aptur á bak? jú, og þettað g éra þeir óvitandi
og með þessu játa þeir þeyjandi að úngir men geti orðið
gamlir í anda, eða gömlum híggnari, víðað lesa gamlar
bækur menn hafa mikla reinsluna firir sér með þann
um líðna tíma, enn með þann tíma sem fer í
hönd hafa men als eínga reinslu það er
því að tefla á tvær hættur að treista úngum
nýungum – maður veit jafnann hvað maður
hefir átt enn ekki hvað maður hr eppir
heim inum hefir jafn an farið fram í sumu
enn í sumu aptur en hann stendur skjalan <corr>sjaldan</corr> í stað og svo mun það jafnann
verða, þess vegna horfa allar skínsam ar
þjóðir fram og aptur, hvernig á sú þjóð að
vita hvað sér hagar sem einga innlenda reinslu
hefir og sem ekki þekkir sína eginn sögu, það
[1]irði eins og gamall maður sem g eíngur í barndómi<image>innsetningarmerki, vísar til athugasemdar [1] á vinstri spássíu.</image>
það má fullirða að mörgum Íslendíngum hefir
orð ið það að mestu tjóni að þeir hafa hort of
lángt og of mikið á fram, þángkað til þeir
hafa séð alt í þoku og seinast hafa þeir
dottið nær því um sjálfa sig fist er að horfa
niður firir fæturnar á sér ef maður vill komast
á fram því annar er hættvið að fari firir
sama hætti leggi firir manni og skáldið varið
mannin við forðum maður því horfurðu framm etc
- ath eftirfarandi var á vinstri spássíu. Númerað hér:
[1] eða eins og barn sem hefði
alist upp meðal villi manna
eptir þessari kenning þirftu
börnin ekkert að læra af þeim
eldri
bls. 3
[hægri opna]
Látum okkur þessa við vörun skaldsins að kénningu verða
við skulum hvorki horfa of hátt, né eingaungu fram,
en við skulum firstlíta niður firir fæturnar a okkur,
og í kringum okkur, því annars kann manni verða margt
að fóta kebli og einnig kann maður að géta feingið
ó þægi legar bak slettur ef men aldrei horfa til baka.
notum alt það góða sem næst okkur er sem vér þekkjum
og sem vér eig ûm hægast með að ná þó það sé smátt<image>innsetningarmerki vísar í athugasemd á hægri spássíu</image> síðann gétum [1]
við hort leingur fram, og seilst eptir því sem örðugra er
að ná og þá erum vér firstverðugir að ná því.
- Athugasemdir: Það er líklegt að ljóð Bjarna Thórarensen hafi verið inngangur í stað athugasemdar þrátt fyrir að vera á spássíunni við hlið uppkastsins af afsali hans til
Þjóðgripa og fornmenjasafns Reykjavíkur. Í Kvæði Bjarna Thórarensens Amtmanns, 1847 bls. 84 er uppsetningin önnur eða:
Viðvörun
Maður, því horfirðu fram? - Jeg lít eptir veginum fremri.-
Maður, horfðu þjer nær, luggur í götunni steinn.
Sigurður hefur væntanlega skrifað kvæðið eins og raun bar vitni vegna plássleysis á blaðinu.
- Skráð af: Edda Björnsdóttir
- Dagsetning: 06. 2012
Sjá einnig
Kvæði Bjarna Thórarensens Amtmanns Hið Íslenzka bókmentafjelag, Kaupmannahöfn 1847, bls. 84
Skýringar
<references group="sk" />
Tilvísanir
<references />
Tenglar
Kvæði Bjarna Thórarensens Amtmanns Hið Íslenzka bókmentafjelag, Kaupmannahöfn 1847
