Ritgerð (SG05-13) Um forna Reykjavíkur bæ
- Handrit: SG-05-13 Um forna Reykjavíkur bæ
- Safn: Þjóðminjasafn Íslands
- Dagsetning: XXX
- Lykilorð:
- Efni: XXXX
- Nöfn tilgreind: Skúli Magnússon, Þórsteinn pólítí, Ingigerður Zoega, Guðrún Grímsdóttir, Grímur faðir Guðrúnar, Sigurður á Skúmstöðum, Sigurður Vigfússon gullsmiður, kona Sigurðar Vigfússonar,
Um forna Reykjavíkur bæ
- Texti:
bls. 1
[framhlið]
- Um forna Reykjavíkur bæ.
1749 setti Skúli Magnússon verksmiðjur í Reykjavík (eptir árbókunum)
brunnhúsa brunnur sem nú er kallaður hét áðûr holakotslind.
Þorsteinn pólítí gróf first brûnnin og hlóð hann upp og tók
hús hans nafn af brunninum. hann sagði og að neðann til
við Grjóta hefði verið stór grjót garður er náði niður undir
sjó vestann til við sjó búð. (ogx aptur frá grjóta ofan að [1]
Steinsl Steinsenshusi var annar grjótgarður.) (það var sögn
að sá fyrnefndi garður hefði verið Reykjavíkur tún
garður? enn um þann fyrrisíðari víta menn ekkert) þettað
sagði mer þorsteinn sal pólití. 1862-3.
Ríkur á Seli ríkur í vík [2]
ríkur í Stuðla koti = stöðla [3]aðrir Skalholtskoti
leggur reykinn altum kring [4]aðrir ríkur vikin altum kring
upp að skál holtskoti
vindurinn hefir verið á vestann eða utnorðann og sýnir
það að Reykjavikur bær hefir að líkind um staðið fyrir
vestann austur völl eptir því sem bæa röðinn er hér talinn
upp og eptir reykjar stöðunni
í Skálholtskoti skal hann Jón minn deyja
rísa upp í Reykja vík
raun mun verða á því slík
báðar þessar vísur eru sagðar frá samatíma
þettað sagði mér Ingigerður Zoega ogað það væru gamlar vísur.
Guðrún Gríms dóttir teingda móðir Sigurðar á Skúmstöðum
á að hafa sagt eptir föður sínum að Ingolfur hafi átt að
hafa búið austann bæjar (eg hefi og heirt fleiri lausar
sagnir um það) sama kona sagði og að ekki hefðu verið
nema Hliðarhús og Götuhús í Reykjavík þegar hún
mundi fyrst eptir. sögn Sigurðar vigfússonar gullsmiðls og kanu hans
óvist er af hvörju þing holt inu taka nafn enn sjálfsagt
þó
af ein hvörju fornu þíngi eða leið. líklegast | af sislu þing húsi því þar sem nú er hús frá
í þeim gamla kirkju garði stóð hingamla reykjavikur krikja Bjarni Thorsteinsen i þíngholt
amtmaður Thorsteinsen sagði mér að hann mindi eptir henni var tóptar brot eða girð-
ing sem Helgi snikkari sá
og sagði mér að holtinu
hefðu átt að vera kénd við
[*ATH! á hægri spássíu stendur eftirfarandi sem sett hefur verið í númeraröð hér. Sigurður stiðst ekki við slíkt númerakerfi heldur
notar yfirleitt innsetningarmerki.:]
[1] x um þann garð
sagði þorsteinn
mér ekkert heldr
ein hvör annar
[2] kaupstaðurin
i Orfyris ey
kallaður Holmen
af for mönnum
ferðabók
Eggerts Ólafss.
[3]aðrir Skalholtskoti [3-4 virðast vera athugasemdir annarra við skáldskapnum]
[4]aðrir ríkur vikin altum kring
bls. 2
[opna]
annar staðar hefir aldrey enn bærinn hefir að öll um líkindum staðið þar sem nú stendur kirkju garðurinn staðið frú Thorsteinsens hús áður stóð þar hús Beni dicts Gröndals því annars hefðu sest þess sem kallað var skálinn. samann ber sögu Hólmfríðar þorvalds ein hvar merki ogmá dóttur í Reykjavík sem heirði þegar hún var ung þettað sama af því á kvarða stöðu hús kallað skálann það var þá torf bær ∫ þar hefir líklega bæjarins til forna staðið hinn forni skáli eða eldhús sem landnáma
¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ talarum að önd vegissúlur Ingólfs hafi staðiði og sem Ingólfur
∫ samanbr. sögu Ingi mun uppruna lega hafa bikt, og þessvegna heif rBenidikt gérðar Zöega sem gröndal helst valið sér þar bústað. segir og að skálinn algéngri sem bærinn fékk nafn Intólfsraust eða hrof á að hafa eptir almennri sögu af hafi staðið þar frá staðið fyrir neðann Brekkubæ þar sem nú stendur gamallri tíð. Kristjáns hús þar er af náttúrunni einskonar berg kviki er minda ast af stórum stein um er liggja í hálfhring kríngum líka húsið eða ofann til við það og þar birjar aðal brekkann grafinn þar fyrir neðann er sú gamla aðal lending Reykvíkínga |og er mjög senni legt að Ingölfur hafi þar sett upp skip sitt því þar er einnig lægstur malar kampurinn, þettað gérir mjög senni legt að ingólfs bær hafi staðið þar sem eg hefi áður sagt ∫ eða fyrir norðan því naust standa vana legast rétt fyrir neðann bæi ef því verður hann hér um bil komið við þettað stirkist og af því sem sagt er að hjá Hakonar þar sem Robbs hús bæ ∫ hafi veirð stór steinn með (hringi) eða gati fyrir hring nú stendur (því hann sem sagt er að hafi verið skipsfestar steinn Ingólfs sögu var i spreingdur þó móður Eggerts Sigfússonar a Eyrarbakka. það var bikt.) Sigir hennar Soffía Ficher hefir sagt mér að bakvið Arabæ hafi verið stór steinn sem ekki 4[2] menn gátu feðmt yfir það vor og trú að huldu fólk biggi í steinínum sem synir að hann hefir eða gat verið stór, ofaní steínin var klauf hann átti að hafa verið kallaður Ingólfssteinn hann var spreingdur fyrir 1820 af manni sem Símon hét, faðir sesselju konu Alexius ar pólítí ∫∫ ∫∫ þettað er sami Hún sagði og eins og áður er gétið um að það hafi verið steinninn. gömul sögu aðIngólfur hafi búið á Arnarhóli, og að þar
undir bænum hafi átt að hafa verið grafinn her klæði
og feingu peiin Ingólfs, undir stórri hellu og miklir aðrir fjár munir ga stirk hjá og þess vega tóku menn sigtil þegar Kriger var stipt honum amtmaður? ∫ og grófu í Arnarhól ofann verðann,
[bls. 3 hægri opna]
sá hét Sigurður slæpingur er gróf og er sagt að hann hafi komist ofaná hellu og verð þar að hætta við svo búið sem var
Um 1800 var grjót garður ∫ hlaðinn niðrundir sjó alt
frá læknum og vestur að Tærgesens húsi sem nú er kallað (það hús var fyrst flutt úr hólminum í land sem verslunar hús) þessi garður var upprunalega hafður sem til að verjá túnið eða austurvöll, enn gatann lá frá tröðinni þar fyrir neðann og suður á mela (sögu Helga snikkara í Reykjavík 1864-5. Vinnûkona á Meðal felli er hét Guðbjörg Jjohansdóttir og sem dó um 80 ára gömul, var í hólminum þegar kaupstaðurinn var þar hún sagði að fjósið frá Reykjavík hefði verið þar sem dómkirkjann er nú samann ber sögu málafluttningsmans Jóns Guðmundssonar í Reykjavík hann hefir sagt mér að þar sem kirkjann nú er hafi fundist líklega flórhellur eða leifar af gömlu fjósi (sjálsagt) frá þeim gamla Reykjavíkurbæ Guðbjörg sagði ogað Reykja vikur bær hefði staðið = húsi Gísla Magnússonar þar sem gamli klúppurinn er nú hjá Brúnsbæ | þettað sagði hún Ragneiði Einarsdóttur konu þorvaldar Seffens sens factors í Reykjavík. því, þar og einkum þar enn ekki geteg fallist a að bærinn hafi vetað staðið hér | a sem gamli kluppurinn þessu svæði hefir aldrey verið þétt bilt og þessvegna litið var er mjög grunt miklu minni ás tæða til að halda að menn hafi hér á nýrri ofan á sjáfar möl tímum um turrað yfir borði jarðarinnar nema hvað nauðsyn og legast þótti. enn öllum getur skilist að þar sem fornhöfuð alltaf hafa ból hafa staðið framá þessa tíma að þar mindast kríngum bæina fjaska miklar upphækkanir sem mindast af sorpi upp ∫ ∫ er menn skjald veggja mold þegar bæirnir eru bigðir og af ösku sem ann nenna að færa borinn er úr bæunum og mörgu fleiru, enn hja klúpunum lángt burt og þar í grend sé eg ekkert móta fyrir upphækkun ∫ ∫ og hún hefir ekki maður þarf ekki annað enn að koma að Seltjarnarnesi verið i manna þesskyns minni tilað full vissa sig um þettað, því þar er mjög mikil upp afar hækkun und bænum og i kringum hann, og stórir öskuhaugar,
[bls. 4 bakhlið á örk]
enn auð seð er að bærinn hefir uppruna lega verið bigður hér um bil á sléttri grund þessi bær er að mestu jafngamall Reykja víkur bæ því þar hjá bróður son Ingólfs egir landnáma. það hljóta því að hafa verið líkar upp hækkanir kríngum Reykjavík hafa ur bæ er ekki géta | hvorfið af sjálfu sér og eg held líka að menn hefðu hvorki nent eða orkað að koma ∫ því siður þegar öllu því burtu og það ∫ jafn vel sér í óhag, því menn það var geta heldur sagt að sá staður liggi of látt heldur ∫∫Brúnsbær var og enn of hátt og finst mér því frá leitt að bærinn mjög grafinn niður hafi gétað staðið þar ∫∫ alt frá forn öld. eg held því og varð að gánga 2-3 að bærinn hafi staðið þar sem skálinn var og þar fyrir ofann upp tröppur ofaní bæin undir Grjóta og að sá gaður sem fyr er umgetið hafi mindað einskonar sögu Hannesar Erlinds húsa garð bæarins að ofann. Þegar verið var að búa til kalgarð [??] sonar á Melnum sem norðann verðum norður ur kalgarði Jóns Guðmundssonar i sömu stefnu reif þann bæog bigði og gras þrepið er núna í norðann verðum garðinum ∫ þá ráku úr honum timbur menn sigá leifar af stórri og lángri grjót girðíng úr stóru og hús völdu grjóti er náði uppundir Grjóta og líka gátu men rakið ∫ og þar upp af, það girðinguna ofann á móts við skálann eða ofan undir það nú svo kallaða steinsenshús. það er því ætlan mín að þessi garður hafi verið siðri takmörkin á þeim gamla Reykjavíkur bæjar húsagarði eða girðing sem opt var títt að hafa utan um bæi á fyrri öldum til þess að hestar færu ekki í túnið enda sést snar brött upp hækkun á öllu því svæði frá því fyrgrein[g]da gras- þrepi (þar sem garður inn lá eða liggur grafinn undir) og nær sú NB upp hækkunn vestur að Hákonssensgarði, efri partinn af þeim Teitsbær var= garði let Hákon sen riðja og spreingja því víða var í honum nirðri Guðjónsens pakk stórgryti. það higg eg að muni vera þau vestari takmörk á hús enn suðurbær stæði þess forna Reykja víkurbæar. enn hlaðið mun hafa verið var þar sem hann frá skálanum niðrundir kirkju garð, sumir vilja sanna að bær er nú og líkaþar inn hafi verið nálegt þessu sveði af því að bær sem er suðraf sem Guðjónsens þessu svæði heitir suður bær enn það er ónót sönnun því first hús nú er því hét hann Teitsbæ enn síðan suður bær eptir að bænum var skipt suðurbærinn var í sundur sögu Ingi gérðar Zoega NB þessi sögu er varla rétt 2 bæir samfastir Asmundar bær hét elsti bærinn í Grjóta þorpinu sögu sömu sögu Hannesar Erl. það nú verandi Sveinbjörn senshus hét áður skemman eptir á melnum og noð. sögu Jóns Guðmundssonar. enn frá hvaða bæ var hún skémma I. Ficher upprunalega? liklega frá Reykjavík. að öllum líkindum.
- Gæði handrits:
- Athugasemdir: XXX
- Skönnuð mynd:
- Skráð af: XXX
- Dagsetning: XXX
Sjá einnig
Skýringar
<references group="sk" />
Tilvísanir
<references />
