Ritgerð (SG-05-8) Um þjóðbúninga
- Handrit: SG:05:8 Ritgerð Um þjóðbúninga
- Safn: Þjóðminjasafn Íslands
- Dagsetning: XXX
- Lykilorð:
- Efni: Röksemdafærsla Sigurðar fyrir ágæti og nauðsyn þjóðbúninga á Íslandi
- Nöfn tilgreind: XXXXXXX
Hvað veldur því að sjerstaklegir búníngar mindast hjá hinum ymsum þjóðum
- Texti:
bls. 1
- 1.
- Hvað veldur því að sjerstaklegir
- búníngar mindast hjá hinum ymsum þjóðum.
búníngarnir verðað að vera eptir loptslæginu
hita og kulda – úr efnum þeim er menn gjeta
veitt sér í því og því landi. Sem á við loptið
lin ull. Kínverjar. Arabar.
og eptir trú og hugsunar háttum þjóðanna
rauðir hjá hernaðar þjóðum
1 forn Norðmenn, Romverjar purpura. (skrælingjar.
hvítir arabar, musteris riddararnir
svartir svarti prinsinn, Ríkarður Sigurður Fafn
ersbani þótt voðalegt. eða ældur mann legt
hjá íslendingum og ein kennir þá
þjóðlitir bundnir við sögu viðburði er menn
vorðu frelsi sitt, merki, her kunst, þaraf
klæða eða þjóðlitir
Svíar
Frakkar
danir
Franklín, Íslendíngar,
búníngarnir eru sprottnir af viðburðum sög
unnar (ekki í firstu) skaldskapi, nátturunni,
− búníngur verður að vera þjóð legur af
sömu á stæðum og matur, biggíngar háttur
eptir þeim efnum er eiga við og hægt er
að veita sér í því landi.
því eta ekki allar þjóðir sama mat?
Negnar
Grændingar og Arabar, (af því sinn matur
er fánn legur í hverju landi)
bls. 2
[Hér er teiknuð vangamynd af Sigurði Guðmundssyni. Myndin er miðjusett á blaðinu.]
því ganga þeir ekki eins klæddir
Kínverjar, arabar, Grænlendingar (því
ann að landið er heitt enn hitt kalt
aðrir hafa skinn enn aðrir lín
því hafa ekki Grænlengingar opna
glugga enn negrar lokaða og hús úr
torfi og húðum af sömu astæðu
því tala ekki allir sama mál?
- 2 af hvaða rótum er búnigur
- Íslendinga kominn
- 3 hvað einkennir þjóð búninginn
- 2 af hvaða rótum er búnigur
- Gæði handrits: Vönduð skrift, blaðið nokkuð vel farið.
- Athugasemdir: Í þessum flokki SG-05-8 Um þjóðbúninga eru 6 aðskilin skjöl sem hafa ekki sér númer. Þau eru því höfð saman hér. Á Þjóðminjasafni Íslands eru skjölin undir: Safn Sigurðar Guðmundssonar Aðfangabók Þjóðminjasafns Íslands, bls. 104: „8. Um þjóðbúninga. 6 blöð þar eru tekin fyrir spursmál eins og Upphaf þjóðbúninga, eðli íslenska þjóðbúnings[ins], nauðsyn þess að koma á þjóðbúningi á Íslandi." Texti eftir Ingu Láru Baldvinsdóttur. Það er vel þess virði að skoða þetta ofanritað handrit sérstaklega vegna skissunnar.
- Skönnuð mynd:
Er þjóðbúníngur ómerkur?
- Texti:
bls. 1
- 1
1 er þjóðbúníngur ómerkur? nei (sem sumir
halda
halda a) hann verður að vera eptir loptslægi b) hugsunar hátt og þjóðerni þjóðanna c) eptir efnum og ur efnum er þeir geta veítt sér
[3cm langt bil]
2 [miðjusett] er búningarnir ekki idell eður þjóðar spursmál? a)því er þá firsti ferða bókum [jafnan] getið um hvaða búning þjóðirnar hafa, [sem framfara og smekks] og talið þeim tilgildis ef þær hafa þjoðbúníng, lígt og men telja þeim tilgildis að þær hafi þjóðlegann bigingarhátt kunst, málverk, myn dasmiði drama b) því verður bíggíngar háttur og buníngur að vera þjóðlegur? eptir því er hægast er að veita sér í því landi c) af því loptslag erekki alstaðar eins verslar, samblendni misjaft [á að fara hjá innset.m.] af því atvinnu vegir [innsetningarmerki:] efni í þesskonar er ekki alstaðar það sama, og gétur ekki verið það sama
[5cm langt bil]
3 [miðjusett] því jéta ekki allar þjóðir sama mat er það ekki af somu orsök er það ekki [hér fyrir framan búið að bæta af somu orsök við með blýanti: { sem nær niður að: löndum, væri heimskulegra, og verra]
að ætla sér að hafa sama búnín í öllum löndum, væri heimskulegra, og verra að koma til leiðar, en því að allir töluðu sama mál, hvernig mundi fara ef Negrar væru hér í sínum þjóðbúníning, eða ef grænlendingar væru í Africu í sínum þjóðbúning, eður ef men hefðu torfbæi þar og opna glugga ætíð hér
[bls. 2 inni í opnunni]
þjóðbúníngur í rettum skilníng er [ætíð] mjög skáldlegur, og fast bundin við stóra atbúrði sögunnar td. þjóðlitir í klæðum eru optar bundnir við eitt hvert hermerki sem til forna hefir blakt ifir þjóðhetjum er þæir hafa með af öllu afli með oddogegg varið frelsi sitt, hver gétur séð hin bláa og gutu [gulu] klæði Svía bæði kalla og kvenna án, þess að honum detti í hug hinir bláu og gulu herflokkar Gústafs aðólfs [adólfs] er féll firir trú vóra, hver getur vitað að svíar haldi þessum lit á klæðum sínum til minningar um þennan stóra atburð látum það vera á sjálfradt þvi það væri ennþá betra, er ekki hermerki Napóleons firir mind og upp haf hins frakkneska þjóðlitar, er ekki sá svarti kæða litur Berja míns franklins saluga hrið hefir sett þann alfar lega dokkvalit á klæði Norðuralfu manna, hafa ekki rauðu klæðin á dönsku hermönnunum sinn uppruna frá þeim tíma er þer first feingu sitt rauða merki, þanníg má, með fullum rökum sega að Saga enn ekki neinn einstakur hafi gefið þjóðonum sinn þjóðlit. hver þórir að neita því, Ver islendingar höfum aldrei verið svo hepnir að verja frelsi vort og ættjörð undir hermerki alþjóðlegu hermerki, og og hefir því Saga ekki g efið oss vorn þjóðlit til minningar um það, en á gull öld vorri, vörðu hinir bláklæddu öldungar lands vors frelsi vort [innsetningar merki] [sama merki á spássíu Þingvelli] andans verði og hofðu himinin firir merki. [undir blaum himni] á meðan aðrar norður landa þjóðir æddu framm í skruð búnum filkíngum [innsetningarmerki og gleimdu öllu að jafnóðum ] sátu íslendingar klæddir sínum óbrotna alvarlega blá svarta lit og rítuðu verk þeirra, þannig hefir Saga gefið oss vorn alvar lega þjóðlit til minningar um það þann alvöru tíma
[bls. 3] [spurning hvort að ég eigi að taka það fram að þetta sé blað sem brotið er í tvennt hér s.s. ekki aðskildir blaðsneplar.]
þó að hinn Íslendski skart búníngur sé ekki með öllu samkvæmur annari einfeldni, og fatækt íslendinga og að hann sé ekki ur islensku efni vanalega, þá verða men að gæta þess að íslendingar hafa áður verið höfðingjar þó þeir seu það ekki nú, og að þettað er aðals ættar skraut þeirra semer sú einasta sog. sinilega minni hinnar fornu frægðar er engin mun géta frá þeim tekið af af því það er bigt á sterkara grund velli en margir halda það er endur skin af íslandi sjálfu þegar þegar það var í blóma, og sýnir sig mjög [lísir ætt] kröptugt í skaldskapnum sem er það sterkasta mannlega afl þettað er lítill? geísli af kvöldsól frægðar vorrar vakið á meðan dagur er á lopti
[3,5 cm bil]
þannig eru ekki einungis þjóðlitirnir orðnir til heldur einnin megnið af þjoðbúníngonum meír eða minna, og eru þeir að mörgu leiti [ósjálfradt] runnar af þeirri hæðstu uppsprettu skáldskaparins, eður af sjálfri náttúrunni, eður komnir af stæðstu viðburðum sögunnar
[bls. 4 bakhlið á blaði]
4 [miðjusett] Íslendingar eptir apa mest þess konar. a) af hverju er það? (af ó mertum etc. b) af misskilníng, og kirsetum c) er það gert annarstaðar eins d) er það ekónomiskt og verður það prakti serað, e) því ekki
5 [miðjusett]
hvað er unnið við þjóð búníng a) það á best við lopts lægið, iðjusemi [á að fara niður hjá og] b) það eikur nu innlendar handyrðir og auðgar almenníng c) það gerir aldrei men hlægi legu í utlendra manna augum því lands vani er lands heiður hugsa allir ferða men, sem koma í annað land til að sjá eitt kvað nítt,
Það eikur altsá álit lands manna í augum útlendra og voðstórum og er þeim til sóma meira en mislukkað eptir ap
1 6 [miðjusett]
er þettað úr mér eða er það gömulæg
gild skoðun
a) allir halda því við sem þeir geta
b) máalverk, og álíta hitt ílt,
c) géfa út minda bækur,
d) préðíka um það prestur
e) skoðun heims á deilu kvæði
forn og ní Hallgrím, Eggert,
Snorra sturlu son,
spámennina, Pál postula
Grikki
sáluholpnir og ó digð að vera vel klæ ddur prakiskt snokk [skrifað með blýanti ath ekki strikað yfir]
7 [miðjusett]
1 þýóðbuníngur 2 hús 3 mataræði er það sem þjóðírnar verða allra helst að hafa þjoðleg og sem best á við landið, þó þeir haldi þessu geta þeir tekið aðra goða siðu eptir út lendum sem eiga við
- Gæði handrits:
- Athugasemdir: [Punktarnir eru skrifaðir á blað sem er 26x21 sem er svo brotið í tvennt langsum 10,5x21]
- Skönnuð mynd:
- Skráð af:: Edda Björnsdóttir
- Dagsetning: 05.2012
