Ritgerð (SG-05-8) Um þjóðbúninga

• Handrit: SG:05:8 Ritgerð Um þjóðbúninga
• Safn: Þjóðminjasafn Íslands
• Dagsetning: XXX

---

• Lykilorð:
• Efni: Röksemdafærsla Sigurðar fyrir ágæti og nauðsyn þjóðbúninga á Íslandi
• Nöfn tilgreind: Franklín, Ríkarður Sigurður Fáfnisbani

---

Hvað veldur því að sjerstaklegir búníngar mindast hjá hinum ymsum þjóðum

• Texti:

bls. 1

1.

Hvað veldur því að sjerstaklegir

búníngar mindast hjá hinum ymsum þjóðum.

búníngarnir verðað að vera eptir loptslæginu
hita og kulda – úr efnum þeim er menn gjeta
veitt sér í því og því landi. Sem á við loptið
lin ull. Kínverjar. Arabar.
og eptir trú og hugsunar háttum þjóðanna
rauðir hjá hernaðar þjóðum
1 forn Norðmenn, Romverjar purpura. (skrælingjar.
hvítir arabar, musteris riddararnir
svartir svarti prinsinn, Ríkarður Sigurður Fafn
ersbani þótt voðalegt. eða ældur mann legt
hjá íslendingum og ein kennir þá
þjóðlitir bundnir við sögu viðburði er menn
vorðu frelsi sitt, merki, her kunst, þaraf
klæða eða þjóðlitir
Svíar
Frakkar
danir
Franklín, Íslendíngar,
búníngarnir eru sprottnir af viðburðum sög
unnar (ekki í firstu) skaldskapi, nátturunni,
− búníngur verður að vera þjóð legur af
sömu á stæðum og matur, biggíngar háttur
eptir þeim efnum er eiga við og hægt er
að veita sér í því landi.
því eta ekki allar þjóðir sama mat?
Negnar
Grændingar og Arabar, (af því sinn matur
er fánn legur í hverju landi)

---

bls. 2

[Hér er teiknuð vangamynd af Sigurði Guðmundssyni. Myndin er miðjusett á blaðinu.]

því ganga þeir ekki eins klæddir
Kínverjar, arabar, Grænlendingar (því
ann að landið er heitt enn hitt kalt
aðrir hafa skinn enn aðrir lín
því hafa ekki Grænlengingar opna
glugga enn negrar lokaða og hús úr
torfi og húðum af sömu astæðu

því tala ekki allir sama mál?

2 af hvaða rótum er búnigur

Íslendinga kominn

3 hvað einkennir ^þjóð búninginn

---

• Gæði handrits: Vönduð skrift, blaðið nokkuð vel farið.
• Athugasemdir: Í þessum flokki SG-05-8 Um þjóðbúninga eru 6 aðskilin skjöl sem hafa ekki sér númer. Þau eru því höfð saman hér. Á Þjóðminjasafni Íslands eru skjölin undir: Safn Sigurðar Guðmundssonar Aðfangabók Þjóðminjasafns Íslands, bls. 104: „8. Um þjóðbúninga. 6 blöð þar eru tekin fyrir spursmál eins og Upphaf þjóðbúninga, eðli íslenska þjóðbúnings[ins], nauðsyn þess að koma á þjóðbúningi á Íslandi. Vangamynd af Sigurði – tússuð. Líklega sjálfsmynd (nr 82 í Mannamyndir Sigurðar Guðmundssonar málara eftir Halldór J. Jónsson)" Texti eftir Ingu Láru Baldvinsdóttur. Annað sem vakti athygli hennar þegar að hún las gögnin frá Sigurði var það að hann virðist oft á tíðum ekki hafa sparað pappírinn þegar hann skrifar. Hann er oft með langt bil á milli orða og mikið rými í kring. Það er vel þess virði að skoða þetta handrit sérstaklega vegna skissunnar.
• Skönnuð mynd:

---

• Skráð af:: Edda Björnsdóttir
• Dagsetning: 05.2012

---

Skýringar

<references group="sk" />

Tilvísanir

<references />

Tenglar

---

• Handrit: SG:05:8 Ritgerð Um þjóðbúninga
• Safn: Þjóðminjasafn Íslands
• Dagsetning: XXX

---

• Lykilorð:
• Efni: Röksemdafærsla Sigurðar fyrir ágæti og nauðsyn þjóðbúninga á Íslandi
• Nöfn tilgreind: Napoleon, Gústaf Adolf, Benjamín Franklín, Ríkarður, Sigurður Fáfnisbani, Hallgrímur, Eggert, Snorri Sturluson, Páll polstuli

Er þjóðbúníngur ómerkur?

• Texti:

bls. 1

1

1 er þjóðbúníngur ómerkur? nei (sem sumir_halda
a) hann verður að vera eptir loptslægi
b) hugsunar hátt og þjóðerni þjóðanna
c) eptir efnum og ur efnum er þeir geta veítt sér

[3cm langt bil]

2

er búningarnir ekki idell eður þjóðar spursmál?
a)því er þá firsti ferða bókum ^jafnang etið um hvaða
búning þjóðirnar hafa, ^{sem framfara og smekks}og talið þeim tilgildis
ef þær hafa þjoðbúníng, lígt og men telja þeim
tilgildis að þær hafi þjóðlegann bigingarhátt
kunst, málverk, myn dasmiði drama
b) því verður bíggíngar háttur og buníngur
að vera þjóðlegur? ^{eptir því er hægast er að}_{veita sér í því landi}
c) af því loptslag erekki alstaðar eins
af því atvinnu vegir ^{verslar, samblendni misjaft} efni í þesskonar er
ekki alstaðar það sama, og gétur ekki
verið það sama

[5cm langt bil]

3

því jéta ekki allar þjóðir sama mat
er það ekki af somu orsök er það ekki
af somu orsök <ref>[*ath! hér að framan hefur Sigurður sett hornklofa sem tengir þessar tvær klausur saman, sjá mynd]</ref>


að ætla sér að hafa sama búnín í öllum
löndum, væri heimskulegra, og verra
að koma til leiðar, en því að allir töluðu
sama mál, hvernig mundi fara ef Negrar
væru hér í sínum þjóðbúníning, eða ef
grænlendingar væru í Africu í sínum
þjóðbúning, eður ef men hefðu torfbæi
þar og opna glugga ætíð hér

bls. 2

[vinstri opna]

þjóðbúníngur í rettum skilníng er ^ætíð mjög
skáldlegur, og fast bundin við stóra
atbúrði sögunnar td. þjóðlitir í klæðum
eru optar bundnir við eitt hvert hermerki
sem til forna hefir blakt ifir þjóðhetjum
er þæir hafa með af öllu afli með oddogegg
varið frelsi sitt, hver gétur séð hin bláa
og gutu <ref>[gulu]</ref> klæði Svía bæði kalla ogkvenna
án, þess að honum detti í hug hinir
bláu og gulu herflokkar Gústafs
aðólfs <ref>[adólfs]</ref> er féll firir trú vóra, hver getur
vitað að svíar haldi þessum lit á klæðum
sínum til minningar um þennan stóra
atburð látum það vera á sjálfradt
þvi það væri ennþá betra,
er ekki hermerki Napóleons firir mind
og upp haf hins frakkneska þjóðlitar,
er ekki sá svarti klæða litur Benja
míns franklins scaláuga<ref>[sáluga?]</ref> hríð hefir sett þann
alfar lega dokkvalit á klæði Norðuralfu
manna, hafa ekki rauðu klæðin á
dönsku hermönnunum sinn uppruna
frá þeim tíma er þer first feingu sitt rauða
merki, þanníg má, með fullum rökum sega
að Saga enn ekki neinn einstakur hafi
gefið þjóðonum sinn þjóðlit. hver þórir
að neita því,
Ver islendingar höfum aldrei veriðsvo
hepnir að verja frelsi vort og ættjörð
undir hermerki alþjóðlegu hermerki, og
og hefir því Saga ekki g efið oss vorn
þjóðlit til minningar um það, en á
gull öld vorri, vörðu hinir bláklæddu
öldungar lands vors frelsi vort [innsetningar merki] með [sama merki á spássíu] Þingvelli
andansverði og hofðu himinin firir merki. [undir blaum himni]<ref>[hornklofi í frumtexta á spássíu]</ref>
á meðan aðrar norður landa þjóðir æddu framm
í skruð búnum filkíngum [innsetningarmerki] sátu íslendingar [innsetningamerki á spássíu] og gleimdu öllu að jafnóðum
klæddir sínum óbrotna alvarlega blá
svarta lit og rítuðu verk þeirra,
þannig hefir Saga gefið oss vorn alvar
lega þjóðlit til minningar um það þann
alvöru tíma

bls. 3

[hægri opna]

þó að hinn Íslendski skart búníngur
sé ekki með öllu samkvæmur annari
einfeldni, og fatækt íslendinga og að
hann sé ekki ur islensku efni vanalega,
þá verða men að gæta þess að íslendingar
hafa áður verið höfðingjar þó þeir seu
það ekki nú, ogað þettað er aðals ættar
skraut þeirra semer sú einasta sog.
sinilega minni hinnar fornu frægðar
er engin mun géta frá þeim tekið af
af því það er bigt á sterkara grund
velli en margir halda það er
endur skin af íslandi sjálfu þegar
þegar það var í blóma, og sinir sig mjög^{lísir ætt}
kröptugt í skaldskapnum sem er það
sterkasta mannlega afl
þettað er lítill? geísli af kvöldsól
frægðar vorrar vakið á meðan dagur
er á lopti

[3,5 cm langt bil]

þannig eru ekki einungis þjóðlitirnir
orðnir til heldur einnin megnið af
þjoðbúníngonum meír eða minna, og eru
þeir að mörgu leiti ^ósjálfradt runnar af þeirri hæðstu
uppsprettu skáldskaparins, eður af
sjálfri náttúrunni, eður komnir af stæðstu
viðburðum sögunnar

bls. 4

[bakhlið á blaði]

4

Íslendingar eptir apa mest þess konar.
a) af hverju er það? (af ó mertum etc.
b) af misskilníng, og kirsetum
c) er það gert annarstaðar eins
d) er það ekónomiskt og verður það
prakti serað,
e) því ekki

5 [miðjusett]

hvað er unnið við þjóð búníng
a) það á best við lopts lægið,
b) það eikur nu innlendar handyrðir og^iðjusemi
auðgar almenníng
c) það gerir aldrei men hlægi legu í
utlendra manna augum því lands
vani er lands heiður hugsa allir ferða
men, sem koma í annað land til að
sjá eitt kvað nítt,

Það eikur altsá álit lands manna
í augum útlendra og voðstórum og
er þeim til sóma meira en mislukkað eptir
ap ___________________

1 :::6 [miðjusett]
er þettað úr mér eða er það gömulæg
gild skoðun
a) allir halda því við sem þeir geta
b) máalverk, og álíta hitt ílt,
c) géfa út minda bækur,
d) préðíka um það prestur
e) skoðun heims á deilu kvæði
forn og ní Hallgrím, Eggert,
Snorra sturlu son,
spámennina, Pál postula
Grikki
sáluholpnir og ó digð að vera vel klæ
ddur  prakiskt snokka<ref>[sjá mynd, síðustu 2 línur skrifaðar með blýanti, gæti verið strikað yfir prakiskt srokka, ath líka hvað stendur]</ref>

7 [miðjusett]

1 þýóðbuníngur 2 hús 3 mataræði
er það sem þjóðírnar verða allra
helst að hafa þjoðleg og sem best
á við landið, þó þeir haldi þessu geta þeir
tekið aðra goða siðu eptir út lendum sem eiga við

---

• Gæði handrits:
• Athugasemdir: [Punktarnir eru skrifaðir á blað sem er 26x21 sem er svo brotið í tvennt langsum 10,5x21]
• Skönnuð mynd:

---

• Skráð af:: Edda Björnsdóttir
• Dagsetning: 05.2012

---

Skýringar

<references group="sk" />

Tilvísanir

<references />

Tenglar

• Handrit: SG:05:8 Ritgerð Um þjóðbúninga
• Safn: Þjóðminjasafn Íslands
• Dagsetning: XXX

---

• Lykilorð:
• Efni: Röksemdafærsla Sigurðar fyrir ágæti og nauðsyn þjóðbúninga á Íslandi
• Nöfn tilgreind: Napoleon, Gústaf Adolf, Benjamín Franklín, Ríkarður, Sigurður Fáfnisbani, Hallgrímur, Eggert, Snorri Sturluson, Páll polstuli

---

H H H '''H''' H H H

• Texti:

bls. 1

[framhlið]

H H H H H H H <ref>[skrifað með skrautskift.]</ref>
21 Hvað einkennir þjóðbún ing
Íslendinga, og af hverjum rót –
1 um er hann runninn
3 Hvað veldur því að sjérstaklegir
búningar myndast hjá hin-
um ymsu þjóðum –--
<ref>[Hér er strik þversum yfir blaðið. Það sem kemur hér á eftir hefur verið strikað yfir með 3 línum lóðrétt. Sjá mynd]</ref>
1 verður að vera eptir loptslægi.
2 úr efnum er þær g eta veitt sér. ull, lín,
og eptir efnum.
og eptir trú og hugsunar hætti þeirra
rauður hjá hernaðar ^heiðnum þjóðum , eða hvítur>
Svartur svarti, prins þranriðunar<ref>[ath! óskýrt orð! Gæti jafnt eins verið kronriðunar, þránriðunar]</ref> hvitur
blóðlitur<ref>[ath! óskýrt orð</ref> á rom verjum
-
Það verður að vera þjóðlegt afsömu
á stæðum og biggingar hátturinn
eptir þeim efnum er hægt erað veita
sér í því landi,
-
því jeta ekki altar <ref>[allar]</ref> þjóðir sama mát <ref>[mat]</ref>?
negrar og Grænlendíngar og arabar
því ganga þeir ekki eins klæddir
því hafa negara^{Grænlendingar} ekki opna glugga
enn Negara opna – því tala ei allir
sama mal
<ref>[Hér hefur verið teiknaður kassi utan um það sem á eftir kemur að neðsu línunni undanskilinni. Textinn innan kassans er skraut skrifaður en einnig er búið að
strika yfir það sem þar stendur.]</ref>
Heljarslóðarorrusta [miðjusett]
Sæmundur Magnussonur
Hólm, vindanna vængjum [plássið búið, á ætti því að vera þarna]
á vatt sjer málunum frá
Telst það ekki til hreinlynd
is að (búníngar, hús, matur,) <ref>[það sem stendur innan sviga er aftur skrifað með hraðskrift.]</ref>

bls. 2

[bakhlið]
Þjóðlitir bundnir við sögu viðburði
svíar ermenn vörðu frelsi sitt
svíar, frakkar, danir
Franklín, Íslendíngar, herkuml,<ref>[þýðir varða á þessum tíma?]</ref>
búningarnir eru sprottnir af ^merki skaldskap
náttúrunni eða standa í sambandi
við stæðstu viðburði sögunnar
um upprunann <ref>[þessi hluti hér að ofan frá bls. 2 er yfirstrikaður með þremur strikum líkt og á við um textann á framhliðinni bls. 1.]</ref>
2 faldur hjá Hindúum dansmeyarr
smyrna beinn<ref>[Ath! Skrift, hér gæti einnig staðið mynna leinn?]</ref> með hofuð dúk
tíbet ágoðum<ref>[Ath! Skrift]</ref> beinn með höfuð
dúk, í Kirgisíu beinn með höfuð
dúk Kasan beinn upp mjór
með höfuð dúk niður undann
harðángur strompur Normandí
Bretagne faldur um 56,

ogsama er um flestannað í bún
íngum sem tiðkast hjá tirkjum og
her tiðkaðist alveg eins a 14, öld.
að hylja andlitið
4 Karlmanna búníngur húfur
horna<ref>[Ath! Skrift óskýr]</ref> lindar, peisa og mussa Hollensk.
morauðir sokkar og sokka bönd forn
hettur fornar skotthúfann oþekkt
stutt brækur hollenskar
kvenn peisa hollenzk og húfann
af karnlmans hufunni bakleggíngar
breiði faldurinn kragi, halsmál
belti

---

• Gæði handrits:
• Athugasemdir: [Þessi miði hefur augljóslega verið notaður sem uppkast fyrir: SG:05:8 Hvað veldur því að sjerstaklegir búníngar mindast hjá hinum ymsum þjóðum. Blaðið hefur verið rifið í tvennt langsum og hefur verið eins í laginu og SG:05:8 Hvað veldur því að sjerstaklegir búníngar mindast hjá hinum ymsum þjóðum. 26x21 cm en er nú einungis 10,5x21 cm. Blaðið hefur verið marg saman brotið.]
• Skönnuð mynd:

---

• Skráð af:: Edda Björnsdóttir
• Dagsetning: 05.2012

---

Sjá einnig

Skýringar

<references group="sk" />

Tilvísanir

<references />

Tenglar