Fundur 5.apr., 1872

Fundarbók, 1871-74.
Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

• Handrit: Fundarbók Kvöldfélagsins 1871-1874
• Safn: Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn
• Dagsetning: 5. apríl 1872
• Ritari: Á. Jóhannsson
• Staðsetning höfundar: Reykjavík
• Viðstaddir: XXX

---

• Lykilorð:
• Efni:
• Nöfn tilgreind: XXX

---

Texti

Lbs 488 4to, 0073v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 1 (Lbs 488 4to, 0073v)

21. Fundur 5. apríl

Fyrst bað Jón Ólafsson sjer hljóð,

og las hann upp Epos nokkurt, er hann

gaf fjelaginu, og var það lagt við skjalasafn fjelagsins.

Síðan var tekið til umræðu, hvort Island stundi

nær Civilisation eða Barbarie.

Frummælandi Stefán Jónsson: þær þjóðir, sem

ljós menntunar hefur náð að skína á, og hafa haft

tækifæri til, að færa sjer þá menntun í nyt, þær

hafa blómgast, bæði að stjórnarskipun og lifnaðarhátt-

um og fl., en eigi vil jeg telja Ísland með þess-

um þjóðum, en barbariskar þjóðir vil jeg kalla þær

þjóðir, sem eru alveg viltar, en sumar þjóðir stunda

mitt á milli, en brátt mun vera beinlínis að

ákveða til hvors flokksins Island heyri. Hjer vantar

ýmislegt sem til civilisationar heyrir, einkum

í því verklega; hjer vantar verksmiðjur, góða

vegi og margt fleira, og yfir höfuð í þessu tilliti held jeg Ísl.

standi nær Barbarie. Í andl. tilliti eru Islend-

---

Lbs 488 4to, 0074r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 2 (Lbs 488 4to, 0074r)

ingar eigi á eptir öðrum löndum, hvað alm.

uppfræðingu snertir, og víst munu Íslendingar

hafa hæfilegleika til, að taka móti menntun,

eigi síður, en aðrar þjóðir Norðanalfunnar.

Yfir höfuð held jeg Island standi nær Civi-

lisation en Barbarie, enda væri það eigi

hrósvert fyrir dönsku stjórnina að eiga bar-

bariska þegna.

Andmælandi: Sigurður Guðmundsson:

Jeg er ei alveg sammála frummælanda

jeg álít Ísland standa nær barbarie og í

öllu verklegu eru Íslendingar hreinir bar-

barar. þeir kunna eigi einusinni að aka skít

á tún, veita vatni upp a´móti, bera upp hey etc.

Um al síðustu aldamót stóðu þeir jafnhliða

mörgum öðrum þjóðum, en síðan hefur öðrum

löndum fleygt fram, en Islandi þvert á mót

síðan þann tíma eru Íslendingar hreinir

barbarar. Nokkuð er kennt í skólunum, en

ekkert af því dugar neitt, t.d. enginn er svo

---

Lbs 488 4to, 0074v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 3 (Lbs 488 4to, 0074v)

góður í mathematik, að hann geti tekið

kort yfir tún, og allt er í hundunum.

Aukmálsmaður Jón Ólafsson: Spurn-

ingin er mjög undarlegt og skil jeg ekkert í

hversvegna þessi spurning hefur komið fram.

Jeg er hvorugum þeirra, sem talaði, samdóma,

en þó felli jeg mig heldur við frummælanda.

Jeg vil telja Jeg felli mig við slokkaskip-

un frummælanda, en jeg tel Íslendinga til 1. fl.

og það gjörði Schleisner sálugi forðum, því

hann sagði Islendingar væru ein hin civiliseraðasta

þjóð í Evrópu. Eigi fellli jeg mig við það, að

það sje svo mjög komið undir stjórninni, hvað

þjóðin sje menntuð, það er þjóðiðn sjálf, sem

á að mennta sig. Jeg tel upp þá flokka, sem

þjóðir skiptast í. - það eru þá lærðir menn, borg-

arar, og skrýllinn, en þegar vjer erum skoð-

aðir sem þjóð, þá hverfur hjer um bil öll flokka

skipun hjá oss, o gþá er það yfir höfuð, að alþýðan

á Islandi, er talin meða móts við lærða menn

---

Lbs 488 4to, 0075r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 4 (Lbs 488 4to, 0075r)

erlendis. það var talað um að 18. öldin hefði

verið miklu betri, en hin 19., en jeg sje eigi, í

hverju hún var fremri. þá drápu menn sllri

menntun niður, og yfir höfuð þekki jeg ekkert

merkilegt frá 18. öld, nema, ef vera skyldi þau

minnismerki, er vjer höfum frá þeim tíma.

þeir sem talað hafa gjörðu lítið úr andlegri

menntun, t.d. málaraíþrótt og skáldskap,

en í skáldskap er stendur Ísland ekkert á baki

öðrum löndum, og það liggur í ytri forholdum,

en eigi hæfileikum þjóðarinnar, að þetta eigi

hefur komið í ljós. þjóðin er ein hin mest,

civiseraða þjóð, en yfir oss vantar yfir höfuð

allan hinn lærrða flokkeða menntaða flokk.

Allur okkar flokkur, eða öll okkar þjóð, svarar

til mið=flokksins annarstaðar, sem þar er hinn

fjölmennasti flokksins; svo ÍSland er fullkoml-

civiliserað.

Forseti: Um skilningin á þessu spurs-

máli má margt segja. Frummælandi finnst

mjer hafa tekið mikið rjett í þetta mál, og í

sumu hefur aukmálsmaður einnig gjört það.

---

Lbs 488 4to, 0075v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 5 (Lbs 488 4to, 0075v)

Andmælandi Sigurður Guðmundsson:

Aukmálsmaður hnýtti mjög í 18. öldina, og þekkti

t.d. enga nýtilegt rit, sem út hefði komið á

þeirri öld. En jeg vil t.d. benda á ferðabók

Eggerts Ólafssonar og Bjarna Pálssonar, ræður

Jóns Vídalíns o.fl. Skáldskapur nú finnst

mjer ekkert standa framar nú, en á 18. öld.

Sem sagt, það er fullkomið Barbarie hjer,

því hjer vantar yfir höfuð allt, sem til civili-

sationar heyrir, það er eigi nóg að hafa hæfi-

legleika.

Jón Ólafsson: Jeg þakka forseta fyrir

bendinguna, en jeg álít, að jeg hafi gengið

út frá því rjetta. Bæði frumæl. og andmælandi

kenna allt ytri forholdum. það er ekkert undir

stjórninni komið, og þó stjórnin gjöri svínari, þá

er það eigi Íslendingum að kenna, og ef hún gjörir

eitthvað gott, þá er það eigi Íslendingum að þakka.

Civilisationin og stjórnin eiga ekkert skylt sam-

an, hún liggur í þjóðinni sjálfri. Viðvíkjandi rit-

um 18. aldarinnar, það er það að segja, að Eggert

---

Lbs 488 4to, 0076r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 6 (Lbs 488 4to, 0076r)

og Bjarni voru bölfaðir slóðar, þá er kortið

hans Gunnlögsens á þessari öld nokkuð betra.

Mjer finnst bæði frummælandi og andmælandi

hreint misskilja, hvað Civilisation er. Hvað bygg-

ingar hjer snertir, þá eru Íslendingar eigi ept-

irbátar annara þjóða. Scheisner segir að sú þjóð

sem sje civiliseruð, sem hafi „Hjerte og Forstand.“

Sigurður Guðmundsson: Jeg mótmæli alveg.

af því, að sú einkenning, sem aukmálsmaður nefndi,

eigi hjer stað. Hjer er allt á lægsta stigi, eng-

inn kann neitt að gjöra, en hið verklega heyrir

beinlínis til civilisationar.

Forseti: Um þetta má tala í hið óendanlega.

það má eigi kalla okkur barbara, þó einstöku

sjeu það innan um; og þó margt sje hjer bar-

bariskt, þá stöndum vjer virkilega mjög nærri

Civilisation, og hver getur neitað því, að jafn-

vel hjá hinum mest civiliseruðu þjóðum eigi

sjer stað hið mesta barbarie innan um t.d.

í Frakklandi. Vjer erum allt af færast nær civi-

lisation, og stöndum virkilega nálægt henni.

---

Lbs 488 4to, 0076v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 7 (Lbs 488 4to, 0076v)

Sigurður Guðmundsson: það er eigi rjett

að tala hjer um, að vjer sjeum að nálgast civili-

sation, heldur er hjer að tala um, hvað vjer erum.

Jón Ólafsson: Hinn síðasti sem talaði, lagði

mikla áherslu á það, hvað vjer erum, en jeg finn

ekkert barbariskt hjá þjóðinni.

Seinast var með atkvæðum afgjört, að Ísl

stæðu nær Civilisation; og var síð umræðum lokið.

Til næsta fundar var ákveðið ^{auk „kosts og lözts á ísl. tungu“} að taka „um

embættismenn“. Frummælandi: Jón Ólafsson

Fundi slitið

H.E.Helgesen Á. Jóhannsson.

---

• Athugasemdir:
• Skönnuð mynd:

---

• Skráð af:: Elsa
• Dagsetning: 01.2015

---