Fundur 1.mar., 1872

Fundarbók, 1871-74.
Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

• Handrit: Fundarbók Kvöldfélagsins 1871-1874
• Safn: Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn
• Dagsetning: 1. mars 1872
• Ritari: H.E.Helgesen
• Staðsetning höfundar: Reykjavík
• Viðstaddir: XXX

---

• Lykilorð:
• Efni:
• Nöfn tilgreind: XXX

---

Texti

Lbs 488 4to, 0070v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 1 (Lbs 488 4to, 0070v)
20. Fundur 1. marz
verkefni
Á fyrirlestrakennsla að vera, eð ahvernig á
að haga henni?
Frummælandi Lárus Halldórsson: Sú mein-
ing hefr komið hjer að engir fyrirlestrar eigi að vera,
og einnig að þeir eigi að vera eins og þeir eru nú hafðir
en jeg vil ganga þar mitt á milli, ml. minka fyrirlestra
en hafa prentaðar bæur, og að kennarinn þá útlisti það
sem útlista þarf, og til þess væri nog einn dagur í viku.
En þá hefði prófessorar lítið að gjöra, og þessvegna væri
gott, að hafa hið skriflega optar, en er, og jafnvel að
búa til ræður fyrri er gjört (NB. á prestaskólanum). Fyrir-
lestrakennsla eyðir allt of mikið tímanum. Hvorki
má alveg fyrirdæma fyrirlestra, go eigi heldur hanga
of fast við þá, heldur nota prentaðar bækur.
Andmælandi: Jón prestur Bjarnason: Yfir höf-
uð samdóma frummælanda. Frummælandi vildi

---

Lbs 488 4to, 0071r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 2 (Lbs 488 4to, 0071r)
eigi fordæma fyrirlestra, en minnka þá, og viðhafa
prentaðar bækur. Jeg fordæmi fyrirlestrakennslu alveg,
og vil eigi hafa hana. Allt háskólasystem á norður-
löndum er óhafandi. Frá þýskalandi er það komið
til Danmerkur, og þaðan hingað. Á síðari tímum
eru menn erlendis farnir að sjá, að háskólar full-
nægja eigi því, er þeir eiga að miða til. Einhver kennsla
þarf að vera, til að jafnast við það sem nýtilegt er
í fyrirlestrarkennslu, en til þess þarf langt um styttri
tíma, en hafður er. Viðvíkjandi prestaskólanum,
þá á hann að vera praktiskur prestaskóli, en ei
vísindalegur skóli beinlínis. RAunar þarf ei skóla
með, til þess að verða embættismaður, þegar menn
eru búnir að ganga á latínu skóla. Menn eiga
að læra af bókum upp á eigin hönd. Helst eiga
bækurnar að vera á móðurmálinu, en annars gætu menn
lesið útlendar bækur. Samt ætti að vera einhver
stofnun, eða svo sem einn maður til að gefa leið-
beining þeim er vilja, og að examinera. það er
sama, hvar maður lærir. þessi aðferð, sem nú

---

Lbs 488 4to, 0071v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 3 (Lbs 488 4to, 0071v)
er, hún er til eyðileggingar. Examen ætti seint,
að vera eins strangt og það nú er. Á fyrirlestra-
skóla læra menn yfir höfuð ekkert, nema ef vera
skyldi, að skrifa. Góðir kennarar þýða ekki neitt
í þess konar skólum. það er rjett eins og maskínu-
verk. Fyrirkomulag þetta er rammvitlaust.
Andmælandi: Stefán Pjetursson: Yfir-
höfuð samþykkur þeim, sem talað hafa. Fyrri and-
málsmaður þótti mjer ganga nokkuð langt. Fyrst hann
vill eigi láta ganga á þessa skóla, þá verður að nema
alveg burt þessar stofnanir, sem til þess eru. Jeg vil eigi
hafa fyrirlestra, eins og þeir eru, en þó eigi afnema
þá alveg, t.d. útskýra þunga staði. Andmálsmaður sagði
að examen væri full söm sönnun fyrir, að menn
væru nýtir embættismenn, en menn, sem útskrifast
frá þessum skóla (t.d. prestaskólanum) væru ei til neins
nýtir. En það examen sem við þá er nú ætti þó að
hafa eins mikla þýðingu.
Andmæland Jón Bjarnason: Sá er nú mælti, sagði
að útskýra þyrfti þunga staði. Viðvíkjandi bókum, þá þarf

---

Lbs 488 4to, 0072r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 4 (Lbs 488 4to, 0072r)
kennarinn eigi allt af að hafa sömu bækur, hann
verður að fylgja tímunum. þegar fyrirlestrar eru, þá
er ómögulegt, að fylgja tímanum kennslunni, því
þetta er allt í pörtum, og endann fær maður ei
fyr en seint og síðar, og þetta gjörir, að menn draga
að lesa, þar til allt er komið. Kirkjurjetturinn er
dæmi þess, að kennslan er betri með prentuðum
bókum, því síðan hann var prentaður, hefur kennslan
í honum verið langt um betri, þó ei sje góð. það
var rangfærsla á mínum orðum, að þeir, sem nú út-
skrifast af prestaskólanum dyggðu ekkert. þetta sagði
jeg eigi, heldur þvert á móti, að margir þeirra gætu
dugað, og dygðu, en það er ei fyrirlestrunum að þakka.
Andm. Stefán Pjetursson: þótti sá er nú sett-
ist eigi segði beinlínis að þeir eigi dygði neitt, sem nú
útskrifast af prestaskólanum, þá fanst mjer það liggja
í orðunum, að kennslan dygði ekkert.
Aukmálsmaðr Guttormur Vigfússon: Fyrri
andmálsmaður talaði hart. Viðvíkjandi fyrirlestrum
er jeg honum nokkurnvegin samdóma, en ekki vil
eyðileggja stofnunina. Alltaf praktiskar æfingar.
látlausar ritgjörðir. Andmálsmaðr vill eyðileggja alla
Religionskennslu, og þeirra þá stofnun, sem hana kennir.

---

Lbs 488 4to, 0072v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 5 (Lbs 488 4to, 0072v)
Jón Bjarnason: Maður sá er nú settist talaði
svart, fangfærði orð mín etc. Hann er nálega
kjætter. Jeg vil enganveginn aftaka Religionekennslu
og hef aldrei sagt það. það er eigi hætt við því, að presta-
skólinn kollvarpist fyrir þessi mín orð. Annars er maðurinn
mjer yfir höfuð samþykktur. En Religion er trúin sjálf.
Aukmálsmaður Eiríkur Briem: Jeg felli mig al-
veg á það, sem frummælan sagði. Hjer er ei beinlínis verið
að tala um prestaskólanum, heldur um fyrirlestrakennslu yfir
höfuð. það er satt að ikið má af sjálfum sjer læra; en
það sem nærri því mesta þýðingur hefur við lærdóm, er
það, að hafa aðhald, en það hefur hver skóli til að bera
hversu mikið frelsi, sem við hann er. það gjörir mikið til,
að einhver sje sem vekji Interesse. Fyrirlestra vil jeg
hafa, en nokkuð öðruvísi, en nú er, nl. að það, sem á
að taka examen í það sje prentað, en útskýringar
munnligar yfir þyngskilda staði. Gott að hafa innan-
um anekdotar til þess að gjöra fyrirlestrana skemmtilegri
vekja Interesse og áhuga lærisveina. Að bera saman
fyrirlestra og prjedikanir þá er það mjög skylt, og í
fyrstu voru prjedikanir nokkurskonar fyrirlestrar og útskýring.
Jón Bjarnason: Sá er nú settist skyldi
nokkuð annað við fyrirlestra, en jeg, og er jeg hjer

---

Lbs 488 4to, 0073r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 6 (Lbs 488 4to, 0073r)
um til samdóma honum, um þá fyrirlestrakennslu
sem hann vill hafa
Helgi Helgesen: Menn hafa sagt, að presta-
skólinn hjer væri sniðinn eptir þýskum og dönskum skól-
um, en mjer er kunnugt, að sumir prófessorar halda frítt
Foredrag, en eigi beinlínis fyrirlestra eins og hjer
gjörist. Aptur lesa aðrir þannig fyrir, alveg verbo temus
upp úr bók. því trú jeg eigi, að stofnendur prestaskól-
ans hafi ætlast til, að fyrirlestrar væru á honum, eins
og þeir nú eru, þar sem prestaefni eiga að ljúka sjer af
á 2 árum. það er eigi fyrirkomulaginu að kenna, eða
stofnendunum, að fyrirlestra kennslan eigi verður að
þeim tilætluðu notum, heldur er það því að kenna, hvern-
ig fyrirlestrunum er að l hagað. Jeg er samdóma
bæði frummælanda og Eiríki Briem, og álít, að
þeir hafi hafi gengið í rjetta stefnu. það er eigi
hollt fyrir alla, að læra upp á eigin hönd, margir þurfa
að hafa eitthvert aðhald. Fyrri andmælandi var nokkuð
harðorður við guttorm. Um orðið Religion go þýðing þess, er jeg
ei alveg samþykkur honum.
Síðan var ákveðið að taka fyrir á næsta fundi: „Kostir og
gallar hinnar íslenzku tungu. Frummælandi G. Vigfússon, andmæl-
endur, Valdim. Briem og Lárus Halldórsson
Fundi slitið
H.E.Helgesen Á. Jóhannsson

---

• Athugasemdir:
• Skönnuð mynd:

---

• Skráð af:: Elsa
• Dagsetning: 01.2015

---