„Fundur 9.feb., 1872“: Munur á milli breytinga

Úr Sigurdurmalari
Fara í flakkFara í leit
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 3: Lína 3:
* '''Handrit''': [http://handrit.is/is/manuscript/view/is/Lbs04-0488 Fundarbók Kvöldfélagsins 1871-1874]
* '''Handrit''': [http://handrit.is/is/manuscript/view/is/Lbs04-0488 Fundarbók Kvöldfélagsins 1871-1874]
* '''Safn''': [http://landsbokasafn.is Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn]
* '''Safn''': [http://landsbokasafn.is Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn]
* '''Dagsetning''': 9. febrúar 1872
* '''Dagsetning''': 9. febrúar [[1872]]
* '''Ritari''': Jens Pálsson
* '''Ritari''': [[Jens Pálsson]]
* '''Staðsetning höfundar''': Reykjavík
* '''Staðsetning höfundar''': [[Reykjavík]]
* '''Viðstaddir''': XXX
* '''Viðstaddir''': XXX
----
----
Lína 16: Lína 16:
[[File:Lbs_488_4to,_0058r_-_116.jpg|380px|thumb|right| <br /> [http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0058r Lbs 488 4to, 0058r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.]]]
[[File:Lbs_488_4to,_0058r_-_116.jpg|380px|thumb|right| <br /> [http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0058r Lbs 488 4to, 0058r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.]]]
Bls. 1 ([http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0058r Lbs 488 4to, 0058r])
Bls. 1 ([http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0058r Lbs 488 4to, 0058r])
<br>17. Fundur 9. Febr.
 
<br>Hve mikil menntun er nauðsynleg fyrir alþýðumenn
17. Fundur 9. Febr.
<br>og hvernig varð henni bezt við komið?
 
<br>Frummæl. H.E.Helgesen: Alþýðumaður er sá maður er ekki
Hve mikil menntun er nauðsynleg fyrir alþýðumenn
<br>hefur verið setr til mennta. Orðið menntun skilst sem hið bóklega
 
<br>eða sem hiðvisindal. fremur en hið verklega eða hin lagl. störf.
og hvernig varð henni bezt við komið?
<br>Hið fyrsta, sem m. þarf við til að geta komið fram í mann fél. það er
 
<br>að kunna að tala, sjett skyrt, og vel. Sumir kunna að vilja telja
Frummæl. H.E.Helgesen: Alþýðumaður er sá maður er ekki
<br>þetta ekki sem menntun, o gmá því þá ver. þá er að vera lesandi, sem
 
<br>er skilyrði fyrir gagni af bókum, og fyrir því að <del>gef</del>geta lært að skrifa
hefur verið setr til mennta. Orðið menntun skilst sem hið bóklega
<br>þar næst þarf alþýðumaðurinn að <del>þurfa að</del> kunna að lesa skrift,
 
<br>skrifa sjálfur; sem er skilyrði fyrir að geta átt viðskipti, viðræður
eða sem hiðvisindal. fremur en hið verklega eða hin lagl. störf.
<br>við fjarlæga menn, au <del>naust</del> samfundu. þarmest er að kenna ofur-
 
<br>lítið að reikna, jafnvel talsverf <del>fyrir</del>, einkum nauðsynl. fyrir hreppstjórn
Hið fyrsta, sem m. þarf við til að geta komið fram í mann fél. það er
<br>þegar alþýðumaðurinn er lesandi hefur hann lykilinn að þeirri mennt-
 
<br>un, sem hann þarf með. nauðsynl<sup><u>a</u></sup> En hvað mikla mentun þykist
að kunna að tala, sjett skyrt, og vel. Sumir kunna að vilja telja
<br>alþýðum. að hann þurfi? Kverið þarf hann að kunna svo að hann verði
 
<br>fermdur, að sjálfs síns ætlun. Það getur <del>virst</del>sýnst að <del>f</del> alþýðu
þetta ekki sem menntun, o gmá því þá ver. þá er að vera lesandi, sem
<br>þurfi meira en þetta, sem áður er talið hið nauðsynlegasta, en þetta er
 
<br>efasamt. þeir sem mataðir hafa verið með ancorl*. fræðum svo sem
er skilyrði fyrir gagni af bókum, og fyrir því að <del>gef</del>geta lært að skrifa
<br>jarðyrkjumenn etc. hafa opt orðið að litlum notum. það að kenna
 
<br>alþýðum. landafræði eða hanns fræði: er ekki <del>vel</del> öld. nauðsynl. en
þar næst þarf alþýðumaðurinn að <del>þurfa að</del> kunna að lesa skrift,
<br>að því leyti, sem þetta vekur og glæðir námslöngun mannsins
 
<br>er það sjerl<sup><u>a</u></sup> gagnlegt. <del>En sje</del> þetta hefur sálusorgarinn bezt
skrifa sjálfur; sem er skilyrði fyrir að geta átt viðskipti, viðræður
<br>tækifæri á af þeim sem við börnin fást, einkum í kate*-
 
við fjarlæga menn, au <del>naust</del> samfundu. þarmest er að kenna ofur-
 
lítið að reikna, jafnvel talsverf <del>fyrir</del>, einkum nauðsynl. fyrir hreppstjórn
 
þegar alþýðumaðurinn er lesandi hefur hann lykilinn að þeirri mennt-
 
un, sem hann þarf með. nauðsynl<sup><u>a</u></sup> En hvað mikla mentun þykist
 
alþýðum. að hann þurfi? Kverið þarf hann að kunna svo að hann verði
 
fermdur, að sjálfs síns ætlun. Það getur <del>virst</del>sýnst að <del>f</del> alþýðu
 
þurfi meira en þetta, sem áður er talið hið nauðsynlegasta, en þetta er
 
efasamt. þeir sem mataðir hafa verið með ancorl*. fræðum svo sem
 
jarðyrkjumenn etc. hafa opt orðið að litlum notum. það að kenna
 
alþýðum. landafræði eða hanns fræði: er ekki <del>vel</del> öld. nauðsynl. en
 
að því leyti, sem þetta vekur og glæðir námslöngun mannsins
 
er það sjerl<sup><u>a</u></sup> gagnlegt. <del>En sje</del> þetta hefur sálusorgarinn bezt
 
tækifæri á af þeim sem við börnin fást, einkum í kate*-




Lína 46: Lína 71:
[[File:Lbs_488_4to,_0058v_-_117.jpg|380px|thumb|right| <br /> [http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0058v Lbs 488 4to, 0058v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.]]]
[[File:Lbs_488_4to,_0058v_-_117.jpg|380px|thumb|right| <br /> [http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0058v Lbs 488 4to, 0058v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.]]]
Bls. 2 ([http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0058v Lbs 488 4to, 0058v])
Bls. 2 ([http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0058v Lbs 488 4to, 0058v])
<br>atisationinni. I hið minnsta má það <del>telja</del> ætlunarverk
 
<br>prestanna að gjöra alþyðum: skiljanl. að hann er meira
atisationinni. I hið minnsta má það <del>telja</del> ætlunarverk
<br>en kvikindi eða skynlaust. - Ennfr. er að taka fram að ágætt  
 
<br>væri og skrautl. fyrir alþýðum. að kunna eitthvert annað mál
prestanna að gjöra alþyðum: skiljanl. að hann er meira
<br>en íslenskuna. - En hvernig má men<del>h</del>ntunarutbreiðslu
 
<br>bezt haga? Víðast er einhver sá á heimili, sem kann að lesa og  
en kvikindi eða skynlaust. - Ennfr. er að taka fram að ágætt  
<br>því <del>getur</del>er flesetum börnum kennt að lesa, ef ekki vel þá ein-
 
<br>hvern veginn. Hér er þá aðalatr. að bestar og fl. áminninum að börn-
væri og skrautl. fyrir alþýðum. að kunna eitthvert annað mál
<br>sjé kennt vel að stafa. Skript og reikning vil jeg að faðirinn kenni
 
<br><sup><u>syninum</u></sup> og svo koll af kolli - Sumstaðar t.d. í sjóplassum víða rekur þörfin
en íslenskuna. - En hvernig má men<del>h</del>ntunarutbreiðslu
<br>að því, að þar hljóta að að koma upp skólar, sem annarstaðar eru ómögul.
 
<br><del>Fol</del>Foreldrarnir ættu eptir þessu að verða nægir til að kenna, að lesa
bezt haga? Víðast er einhver sá á heimili, sem kann að lesa og  
<br>skrifa og reikna <del>etc.</del> En vilji menn nú fara lengra annað hv. í landa-
 
<br>fræði eða <del>ins</del> vildu læra einhv. tungumál þá er það erfitt. I Nor.
því <del>getur</del>er flesetum börnum kennt að lesa, ef ekki vel þá ein-
<br>eru hinir svokölluð Omgangsskoler að miklum notum og slíkt
 
<br>mætti vera hjer <sup>til</sup> gagns. þessa umgangsskóla vil jeg því taka fram, sem
hvern veginn. Hér er þá aðalatr. að bestar og fl. áminninum að börn-
<br>eitt hið heppilegasta meðal þessa til eflingar -
 
<br>andmæl. Jón Bjarnason: Byrjun á ræðu frummælanda er alveg
sjé kennt vel að stafa. Skript og reikning vil jeg að faðirinn kenni
<br>samþykkt af mér, og er þar engu inn í að bæta. - Einhver dálítil
 
<br>landafræðiþekking er alveg nauðsynleg, somul. þurfa alþýðum. að
<sup><u>syninum</u></sup> og svo koll af kolli - Sumstaðar t.d. í sjóplassum víða rekur þörfin
<br>læra vissa kafla úr mannkynssögunnar, ekki til <del>það</del> þess að þekkja
 
<br>kronologiu sögunnar út í æsar, heldur þurfa þeir að fá inn í sig
að því, að þar hljóta að að koma upp skólar, sem annarstaðar eru ómögul.
<br>anda þess eða þess tíma. Næst liggur saga föðurlandsins. -
 
<br>Jeg álít nauðsynl. frumhugm. mætti emotikurinnar eins í  
<del>Fol</del>Foreldrarnir ættu eptir þessu að verða nægir til að kenna, að lesa
 
skrifa og reikna <del>etc.</del> En vilji menn nú fara lengra annað hv. í landa-
 
fræði eða <del>ins</del> vildu læra einhv. tungumál þá er það erfitt. I Nor.
 
eru hinir svokölluð Omgangsskoler að miklum notum og slíkt
 
mætti vera hjer <sup>til</sup> gagns. þessa umgangsskóla vil jeg því taka fram, sem
 
eitt hið heppilegasta meðal þessa til eflingar -
 
andmæl. Jón Bjarnason: Byrjun á ræðu frummælanda er alveg
 
samþykkt af mér, og er þar engu inn í að bæta. - Einhver dálítil
 
landafræðiþekking er alveg nauðsynleg, somul. þurfa alþýðum. að
 
læra vissa kafla úr mannkynssögunnar, ekki til <del>það</del> þess að þekkja
 
kronologiu sögunnar út í æsar, heldur þurfa þeir að fá inn í sig
 
anda þess eða þess tíma. Næst liggur saga föðurlandsins. -
 
Jeg álít nauðsynl. frumhugm. mætti emotikurinnar eins í  




Lína 75: Lína 124:
[[File:Lbs_488_4to,_0059r_-_118.jpg|380px|thumb|right| <br /> [http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0059r Lbs 488 4to, 0059r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.]]]
[[File:Lbs_488_4to,_0059r_-_118.jpg|380px|thumb|right| <br /> [http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0059r Lbs 488 4to, 0059r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.]]]
Bls. 3 ([http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0059r Lbs 488 4to, 0059r])
Bls. 3 ([http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0059r Lbs 488 4to, 0059r])
<br>Gometrie og Sterometric, bæði til að mæla tún og engjar, ílát
 
<br>etc. Spurninga kverið þarf að kenna betur og öðruvísi en gert er
Gometrie og Sterometric, bæði til að mæla tún og engjar, ílát
<br>Prestar spyrja stuttan tíma, og forsóma þetta mjög. Börn, sem
 
<br>kominn eru undir ferm. þekkja ekki ´asjer skilningarvitin, hvað
etc. Spurninga kverið þarf að kenna betur og öðruvísi en gert er
<br>þá heldur nokkuð annað. Af þessu má sjá hvernin einhver andl.
 
<br>uppfræðing er algjörlega nauðsynl. meira en það sem er til staðar.
Prestar spyrja stuttan tíma, og forsóma þetta mjög. Börn, sem
<br>Með landafræði ætti einnig að vera samfara yfirlit yfir náttúrusögu
 
<br>og fræði dálítil um náttúrukraptana merkilegustu. Ráðin til að
kominn eru undir ferm. þekkja ekki ´asjer skilningarvitin, hvað
<br>mennta alþýðuna eru fáar. Flokkakennarar <del>eru</del> eru góðir í sjálfu sér
 
<br>er opraktiskt. Til að bæta úr þessu allra fyrsta, sem alþýðum. þarf að
þá heldur nokkuð annað. Af þessu má sjá hvernin einhver andl.
<br>nema þarf kvennfólkið, sem vanal<sup><u>a</u></sup> kennir krökkunum, <sup>að</sup> verða mennt-
 
<br>-aðri. þetta þarf að breiðast út með menntuðu mönnunum, en
uppfræðing er algjörlega nauðsynl. meira en það sem er til staðar.
<br><del>hin</del> inn í þá kemst skökk vísindastefna þegar í skólanum, og hefur
 
<br>það verið og er enn að nokkru leyti þröskuldur fyrir því, að þeir geti
Með landafræði ætti einnig að vera samfara yfirlit yfir náttúrusögu
<br>haft gagnleg áhrif á aðra í menntalegu tilliti. - Bækur sem sjer haganl.
 
<br>til að mennta alþýðum. eru ekki til hjer á landi. þessv. þurfa menn
og fræði dálítil um náttúrukraptana merkilegustu. Ráðin til að
<br>að kunna t.d.m dönsku eða eitthvert annað mál. Breyting í
 
<br>þessa stefnu ætti að koma ofan frá menntamönnunum sjálfum,
mennta alþýðuna eru fáar. Flokkakennarar <del>eru</del> eru góðir í sjálfu sér
<br><u>Jónas Helgason 2. andmæl.</u> Spursmálið hefur ekki, <sup>ver</sup> tekið rjett grein.
 
<br>-il<sup><u>a</u></sup> fram. Jeg álít að spursmálið snerti fremur manninn þegar
er opraktiskt. Til að bæta úr þessu allra fyrsta, sem alþýðum. þarf að
<br>hann á að fara að bjarga sér. Jeg tek fram að lesa og skrifa eins og áður.
 
<br>Tungumál eru nauðsynl. eink. Danska, þá Enska í pract.
nema þarf kvennfólkið, sem vanal<sup><u>a</u></sup> kennir krökkunum, <sup>að</sup> verða mennt-
<br>till. en í þýsku í theoretisku tilliti. þetta er það nauðsynl<sup><u>a</u></sup>
 
<br>en þá er spurning um hvernig þessu megi sem best fyrir-
-aðri. þetta þarf að breiðast út með menntuðu mönnunum, en
<br>koma. Hið bezta meðal er í sjóplássum sunnudagaskólar
 
<del>hin</del> inn í þá kemst skökk vísindastefna þegar í skólanum, og hefur
 
það verið og er enn að nokkru leyti þröskuldur fyrir því, að þeir geti
 
haft gagnleg áhrif á aðra í menntalegu tilliti. - Bækur sem sjer haganl.
 
til að mennta alþýðum. eru ekki til hjer á landi. þessv. þurfa menn
 
að kunna t.d.m dönsku eða eitthvert annað mál. Breyting í
 
þessa stefnu ætti að koma ofan frá menntamönnunum sjálfum,
 
<u>Jónas Helgason 2. andmæl.</u> Spursmálið hefur ekki, <sup>ver</sup> tekið rjett grein.
 
-il<sup><u>a</u></sup> fram. Jeg álít að spursmálið snerti fremur manninn þegar
 
hann á að fara að bjarga sér. Jeg tek fram að lesa og skrifa eins og áður.
 
Tungumál eru nauðsynl. eink. Danska, þá Enska í pract.
 
till. en í þýsku í theoretisku tilliti. þetta er það nauðsynl<sup><u>a</u></sup>
 
en þá er spurning um hvernig þessu megi sem best fyrir-
 
koma. Hið bezta meðal er í sjóplássum sunnudagaskólar




Lína 105: Lína 179:
[[File:Lbs_488_4to,_0059v_-_119.jpg|380px|thumb|right| <br /> [http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0059v Lbs 488 4to, 0059v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.]]]
[[File:Lbs_488_4to,_0059v_-_119.jpg|380px|thumb|right| <br /> [http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0059v Lbs 488 4to, 0059v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.]]]
Bls. 4 ([http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0059v Lbs 488 4to, 0059v])
Bls. 4 ([http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0059v Lbs 488 4to, 0059v])
<br>fyrir almúga menn, og mundu það ekki vera vandræði
 
<br><del>f</del> að fá kennara t.a.m. hjer í bæ. Upp til sveita eru eink.
fyrir almúga menn, og mundu það ekki vera vandræði
<br>prestunum sem þetta <del>tilhendir</del> ber, og þá einkum með því, að
 
<br>þeir kenni einstökum mönnum, og láti þá svo kenna öðrum.
<del>f</del> að fá kennara t.a.m. hjer í bæ. Upp til sveita eru eink.
<br>Frummælandi: mótmælin eru ekki svo sjerlega mikil. -
 
<br>Hinn fyrri andmálsmaður vildi leggja meira á herðar prest-
prestunum sem þetta <del>tilhendir</del> ber, og þá einkum með því, að
<br>anna, sem ill ahafa dugað hingað til. Hann tók ekki svo fram
 
<br>nauðsyn þess að læra geometric eða historie etc. þetta má að vísu
þeir kenni einstökum mönnum, og láti þá svo kenna öðrum.
<br>segja að sje nauðsynl. ef þetta orð er tekið í lata significatione.
 
<br>Geometric og Sterometeric eru ekki nauðsynl. í ströngum skilningi.  
Frummælandi: mótmælin eru ekki svo sjerlega mikil. -
<br>Mjer þótti andmælandi vera strangur í dómi til tilsögn foreldra
 
<br>og presta. Að umgangskennslan sje opractisk, er óreynt, jeg
Hinn fyrri andmálsmaður vildi leggja meira á herðar prest-
<br>fyrir mitt leyti álít ekkert practiskara eins og stendur. kennarinn
 
<br>ætti að vera lærður leikmaður, sem ekki þyrfti þá að vera á hverjum
anna, sem ill ahafa dugað hingað til. Hann tók ekki svo fram
<br>bæ, heldur safna börnunum á ýmsa staði eptir kringumstæðum.
 
<br>Prestar gætu kennt fyrst annaðhv. ungum mönnum eða son-
nauðsyn þess að læra geometric eða historie etc. þetta má að vísu
<br>-um og þau svo aptur frá sér. Jeg get ómögul<sup><u>a</u></sup> álitið að það sje
 
<br><u>nauðsynl.</u> að kenna fleiri en eitt útl. tungumál. f. alþýðumann  
segja að sje nauðsynl. ef þetta orð er tekið í lata significatione.
<br><u>Jón Bjarnason</u> Að saga, náttúrusaga, og mælingafræði <sup>sje ekki nauðsynl. er jeg mótfallinn</sup>. Fyrir hvern
 
<br>bónda er geometria alveg nauðsynl. sömul. stereometric o.s.frv.
Geometric og Sterometeric eru ekki nauðsynl. í ströngum skilningi.  
<br>Til þess t.d. að geta mælt tún sín og engjar, veitt vatni etc. Þeta
 
<br>þarf nauðsynl<sup><u>a</u></sup> til þess að vera nýtir í mannl. fjelagi. Frum-
Mjer þótti andmælandi vera strangur í dómi til tilsögn foreldra
<br>mæl. tók fram ineouseqvens <del>iu</del> sem honum þótti nfl. að prenstar
 
<br>væru gagnslausir í að breiða út menntun, en ætti þó að ætlast
og presta. Að umgangskennslan sje opractisk, er óreynt, jeg
 
fyrir mitt leyti álít ekkert practiskara eins og stendur. kennarinn
 
ætti að vera lærður leikmaður, sem ekki þyrfti þá að vera á hverjum
 
bæ, heldur safna börnunum á ýmsa staði eptir kringumstæðum.
 
Prestar gætu kennt fyrst annaðhv. ungum mönnum eða son-
 
-um og þau svo aptur frá sér. Jeg get ómögul<sup><u>a</u></sup> álitið að það sje
 
<u>nauðsynl.</u> að kenna fleiri en eitt útl. tungumál. f. alþýðumann  
 
<u>Jón Bjarnason</u> Að saga, náttúrusaga, og mælingafræði <sup>sje ekki nauðsynl. er jeg mótfallinn</sup>. Fyrir hvern
 
bónda er geometria alveg nauðsynl. sömul. stereometric o.s.frv.
 
Til þess t.d. að geta mælt tún sín og engjar, veitt vatni etc. Þeta
 
þarf nauðsynl<sup><u>a</u></sup> til þess að vera nýtir í mannl. fjelagi. Frum-
 
mæl. tók fram ineouseqvens <del>iu</del> sem honum þótti nfl. að prenstar
 
væru gagnslausir í að breiða út menntun, en ætti þó að ætlast




Lína 134: Lína 232:
[[File:Lbs_488_4to,_0060r_-_120.jpg|380px|thumb|right| <br /> [http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0060r Lbs 488 4to, 0060r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.]]]
[[File:Lbs_488_4to,_0060r_-_120.jpg|380px|thumb|right| <br /> [http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0060r Lbs 488 4to, 0060r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.]]]
Bls. 5 ([http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0060r Lbs 488 4to, 0060r])
Bls. 5 ([http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0060r Lbs 488 4to, 0060r])
<br>til svo mikils af því. þetta er ekki ósamtræmni, því þótt prest
 
<br>-ar hafi ekki dugað hingað til, er ætlast til að þeir fari að duga
til svo mikils af því. þetta er ekki ósamtræmni, því þótt prest
<br>þegar menntun þeirra verður með tímanum byggð<del>ur</del> á rjettari
 
<br>og frjalsari grundvelli, þó ekki beinlínis heldur óbeinlínis með
-ar hafi ekki dugað hingað til, er ætlast til að þeir fari að duga
<br>því að predika þann góða anda inn í familiurnar, hitt dugar ekki.
 
<br><u>Eiríkur Briem</u> Margt hefur verið hjer vel talað. Jeg hef tekið spurn-
þegar menntun þeirra verður með tímanum byggð<del>ur</del> á rjettari
<br>-inguna  nokkru öðruvísi. Menntun er nokkuð annað, en kunnátta
 
<br>eða Kundskaber, sem er meðal fyrir menntunina. Að lesa og skrifa
og frjalsari grundvelli, þó ekki beinlínis heldur óbeinlínis með
<br>er ekki beinl. meðal til menntunar eins og t.a.m. saga eða þesskonar
 
<br>Grikkir höfðu enga þesskonar skóla sem hér hafa verið nefndir, en voru
því að predika þann góða anda inn í familiurnar, hitt dugar ekki.
<br>þó þeir menntuðustu í heimi. Stjórnin reri ollum árum að þessari
 
<br>menntun t.a.m. með því að bjóða mönnum jafnvel fje til að horfa
<u>Eiríkur Briem</u> Margt hefur verið hjer vel talað. Jeg hef tekið spurn-
<br>á sjónarleiki. það sem mest hefur menntað menn hér er lestur forn-
 
<br>-sagnanna og hygg jeg að það að gefa út hentugar bækur handa almúga-
-inguna  nokkru öðruvísi. Menntun er nokkuð annað, en kunnátta
<br>mönnum, sem gæti veitt þeim það rjetta menntandi ljós, sem
 
<br>vildu sjá, og láta dragast að þeim. I hvaða vísindagr. vil jeg ekki  
eða Kundskaber, sem er meðal fyrir menntunina. Að lesa og skrifa
<br>taka til, því allar vísindagreinir eru menntandi, og maðurinn
 
<br>getur á hinn bóginn verið menntaður þó hann sje defeit í  
er ekki beinl. meðal til menntunar eins og t.a.m. saga eða þesskonar
<br>einhverri grein. I norðuramerísku er best uppfræddur almúgi
 
<br>og er þar lögð mikil stund á mathematík. Almenningi væri
Grikkir höfðu enga þesskonar skóla sem hér hafa verið nefndir, en voru
<br>að minni ætlan til a.m. <del>að læra</del> nauðsynl. að læra dálítið í
 
<br>heilbrigðisfræði. I þessi umgangskennaraembætti mundi
þó þeir menntuðustu í heimi. Stjórnin reri ollum árum að þessari
<br>ekki fast nema lausungarmenn, sem enga vissa stefnu
 
<br>hefðu, og væru þá að líkindum <sup>til</sup> lítilfjörlegs <del>gag</del> gagns -
menntun t.a.m. með því að bjóða mönnum jafnvel fje til að horfa
 
á sjónarleiki. það sem mest hefur menntað menn hér er lestur forn-
 
-sagnanna og hygg jeg að það að gefa út hentugar bækur handa almúga-
 
mönnum, sem gæti veitt þeim það rjetta menntandi ljós, sem
 
vildu sjá, og láta dragast að þeim. I hvaða vísindagr. vil jeg ekki  
 
taka til, því allar vísindagreinir eru menntandi, og maðurinn
 
getur á hinn bóginn verið menntaður þó hann sje defeit í  
 
einhverri grein. I norðuramerísku er best uppfræddur almúgi
 
og er þar lögð mikil stund á mathematík. Almenningi væri
 
að minni ætlan til a.m. <del>að læra</del> nauðsynl. að læra dálítið í
 
heilbrigðisfræði. I þessi umgangskennaraembætti mundi
 
ekki fast nema lausungarmenn, sem enga vissa stefnu
 
hefðu, og væru þá að líkindum <sup>til</sup> lítilfjörlegs <del>gag</del> gagns -




Lína 163: Lína 285:
[[File:Lbs_488_4to,_0060v_-_121.jpg|380px|thumb|right| <br /> [http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0060v Lbs 488 4to, 0060v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.]]]
[[File:Lbs_488_4to,_0060v_-_121.jpg|380px|thumb|right| <br /> [http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0060v Lbs 488 4to, 0060v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.]]]
Bls. 6 ([http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0060v Lbs 488 4to, 0060v])
Bls. 6 ([http://handrit.is/is/manuscript/imaging/is/Lbs04-0488#0060v Lbs 488 4to, 0060v])
<br>I Noregi eru menn ekki vel ánægðir með þessa umgangs-
 
<br>-kennara og ber margt til þess, og sama mundi verða hér.
I Noregi eru menn ekki vel ánægðir með þessa umgangs-
<br>Bækurnar eru að minni ætlun hið fyrsta og bezta ræða til
 
<br>þess að fræða alþýðuna.
-kennara og ber margt til þess, og sama mundi verða hér.
<br><u>H.E.Helgesen</u>: það sem E. Briem tók fram með bækurnar er
 
<br>mjög satt, og tók jeg fram að læra útl. tungumál til að bæta
Bækurnar eru að minni ætlun hið fyrsta og bezta ræða til
<br>þetta upp. Að umgangskennarar þyrftu að vera skussarar, er
 
<br>máske fremur komið af misskiln. á <del>mentun her</del> því fyrir-
þess að fræða alþýðuna.
<br>komulagi sem jeg hafði hugsað mjer, sem ætti að binda þá
 
<br>einhvernveginn svo að þeir eigi gætu hlaupið frá þegar  
<u>H.E.Helgesen</u>: það sem E. Briem tók fram með bækurnar er
<br>þeir vildu -- Hvað er <sup>svo</sup> gestrisni og hvaða takmork er nauð-
 
<br>synlegt að telja henni Frumm. A Johannsson Andm. Þ Kjerúlfs Guttormur
mjög satt, og tók jeg fram að læra útl. tungumál til að bæta
<br>HEHelguson Jens Pálsson
 
þetta upp. Að umgangskennarar þyrftu að vera skussarar, er
 
máske fremur komið af misskiln. á <del>mentun her</del> því fyrir-
 
komulagi sem jeg hafði hugsað mjer, sem ætti að binda þá
 
einhvernveginn svo að þeir eigi gætu hlaupið frá þegar  
 
þeir vildu -- Hvað er <sup>svo</sup> gestrisni og hvaða takmork er nauð-
 
synlegt að telja henni Frumm. A Johannsson Andm. Þ Kjerúlfs Guttormur
 
HEHelguson Jens Pálsson





Útgáfa síðunnar 24. mars 2015 kl. 21:38

Fundarbók, 1871-74.
Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.


  • Lykilorð:
  • Efni:
  • Nöfn tilgreind: XXX

Texti


Lbs 488 4to, 0058r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 1 (Lbs 488 4to, 0058r)

17. Fundur 9. Febr.

Hve mikil menntun er nauðsynleg fyrir alþýðumenn

og hvernig varð henni bezt við komið?

Frummæl. H.E.Helgesen: Alþýðumaður er sá maður er ekki

hefur verið setr til mennta. Orðið menntun skilst sem hið bóklega

eða sem hiðvisindal. fremur en hið verklega eða hin lagl. störf.

Hið fyrsta, sem m. þarf við til að geta komið fram í mann fél. það er

að kunna að tala, sjett skyrt, og vel. Sumir kunna að vilja telja

þetta ekki sem menntun, o gmá því þá ver. þá er að vera lesandi, sem

er skilyrði fyrir gagni af bókum, og fyrir því að gefgeta lært að skrifa

þar næst þarf alþýðumaðurinn að þurfa að kunna að lesa skrift,

skrifa sjálfur; sem er skilyrði fyrir að geta átt viðskipti, viðræður

við fjarlæga menn, au naust samfundu. þarmest er að kenna ofur-

lítið að reikna, jafnvel talsverf fyrir, einkum nauðsynl. fyrir hreppstjórn

þegar alþýðumaðurinn er lesandi hefur hann lykilinn að þeirri mennt-

un, sem hann þarf með. nauðsynla En hvað mikla mentun þykist

alþýðum. að hann þurfi? Kverið þarf hann að kunna svo að hann verði

fermdur, að sjálfs síns ætlun. Það getur virstsýnst að f alþýðu

þurfi meira en þetta, sem áður er talið hið nauðsynlegasta, en þetta er

efasamt. þeir sem mataðir hafa verið með ancorl*. fræðum svo sem

jarðyrkjumenn etc. hafa opt orðið að litlum notum. það að kenna

alþýðum. landafræði eða hanns fræði: er ekki vel öld. nauðsynl. en

að því leyti, sem þetta vekur og glæðir námslöngun mannsins

er það sjerla gagnlegt. En sje þetta hefur sálusorgarinn bezt

tækifæri á af þeim sem við börnin fást, einkum í kate*-




Lbs 488 4to, 0058v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 2 (Lbs 488 4to, 0058v)

atisationinni. I hið minnsta má það telja ætlunarverk

prestanna að gjöra alþyðum: skiljanl. að hann er meira

en kvikindi eða skynlaust. - Ennfr. er að taka fram að ágætt

væri og skrautl. fyrir alþýðum. að kunna eitthvert annað mál

en íslenskuna. - En hvernig má menhntunarutbreiðslu

bezt haga? Víðast er einhver sá á heimili, sem kann að lesa og

því geturer flesetum börnum kennt að lesa, ef ekki vel þá ein-

hvern veginn. Hér er þá aðalatr. að bestar og fl. áminninum að börn-

sjé kennt vel að stafa. Skript og reikning vil jeg að faðirinn kenni

syninum og svo koll af kolli - Sumstaðar t.d. í sjóplassum víða rekur þörfin

að því, að þar hljóta að að koma upp skólar, sem annarstaðar eru ómögul.

FolForeldrarnir ættu eptir þessu að verða nægir til að kenna, að lesa

skrifa og reikna etc. En vilji menn nú fara lengra annað hv. í landa-

fræði eða ins vildu læra einhv. tungumál þá er það erfitt. I Nor.

eru hinir svokölluð Omgangsskoler að miklum notum og slíkt

mætti vera hjer til gagns. þessa umgangsskóla vil jeg því taka fram, sem

eitt hið heppilegasta meðal þessa til eflingar -

andmæl. Jón Bjarnason: Byrjun á ræðu frummælanda er alveg

samþykkt af mér, og er þar engu inn í að bæta. - Einhver dálítil

landafræðiþekking er alveg nauðsynleg, somul. þurfa alþýðum. að

læra vissa kafla úr mannkynssögunnar, ekki til það þess að þekkja

kronologiu sögunnar út í æsar, heldur þurfa þeir að fá inn í sig

anda þess eða þess tíma. Næst liggur saga föðurlandsins. -

Jeg álít nauðsynl. frumhugm. mætti emotikurinnar eins í




Lbs 488 4to, 0059r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 3 (Lbs 488 4to, 0059r)

Gometrie og Sterometric, bæði til að mæla tún og engjar, ílát

etc. Spurninga kverið þarf að kenna betur og öðruvísi en gert er

Prestar spyrja stuttan tíma, og forsóma þetta mjög. Börn, sem

kominn eru undir ferm. þekkja ekki ´asjer skilningarvitin, hvað

þá heldur nokkuð annað. Af þessu má sjá hvernin einhver andl.

uppfræðing er algjörlega nauðsynl. meira en það sem er til staðar.

Með landafræði ætti einnig að vera samfara yfirlit yfir náttúrusögu

og fræði dálítil um náttúrukraptana merkilegustu. Ráðin til að

mennta alþýðuna eru fáar. Flokkakennarar eru eru góðir í sjálfu sér

er opraktiskt. Til að bæta úr þessu allra fyrsta, sem alþýðum. þarf að

nema þarf kvennfólkið, sem vanala kennir krökkunum, verða mennt-

-aðri. þetta þarf að breiðast út með menntuðu mönnunum, en

hin inn í þá kemst skökk vísindastefna þegar í skólanum, og hefur

það verið og er enn að nokkru leyti þröskuldur fyrir því, að þeir geti

haft gagnleg áhrif á aðra í menntalegu tilliti. - Bækur sem sjer haganl.

til að mennta alþýðum. eru ekki til hjer á landi. þessv. þurfa menn

að kunna t.d.m dönsku eða eitthvert annað mál. Breyting í

þessa stefnu ætti að koma ofan frá menntamönnunum sjálfum,

Jónas Helgason 2. andmæl. Spursmálið hefur ekki, ver tekið rjett grein.

-ila fram. Jeg álít að spursmálið snerti fremur manninn þegar

hann á að fara að bjarga sér. Jeg tek fram að lesa og skrifa eins og áður.

Tungumál eru nauðsynl. eink. Danska, þá Enska í pract.

till. en í þýsku í theoretisku tilliti. þetta er það nauðsynla

en þá er spurning um hvernig þessu megi sem best fyrir-

koma. Hið bezta meðal er í sjóplássum sunnudagaskólar




Lbs 488 4to, 0059v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 4 (Lbs 488 4to, 0059v)

fyrir almúga menn, og mundu það ekki vera vandræði

f að fá kennara t.a.m. hjer í bæ. Upp til sveita eru eink.

prestunum sem þetta tilhendir ber, og þá einkum með því, að

þeir kenni einstökum mönnum, og láti þá svo kenna öðrum.

Frummælandi: mótmælin eru ekki svo sjerlega mikil. -

Hinn fyrri andmálsmaður vildi leggja meira á herðar prest-

anna, sem ill ahafa dugað hingað til. Hann tók ekki svo fram

nauðsyn þess að læra geometric eða historie etc. þetta má að vísu

segja að sje nauðsynl. ef þetta orð er tekið í lata significatione.

Geometric og Sterometeric eru ekki nauðsynl. í ströngum skilningi.

Mjer þótti andmælandi vera strangur í dómi til tilsögn foreldra

og presta. Að umgangskennslan sje opractisk, er óreynt, jeg

fyrir mitt leyti álít ekkert practiskara eins og stendur. kennarinn

ætti að vera lærður leikmaður, sem ekki þyrfti þá að vera á hverjum

bæ, heldur safna börnunum á ýmsa staði eptir kringumstæðum.

Prestar gætu kennt fyrst annaðhv. ungum mönnum eða son-

-um og þau svo aptur frá sér. Jeg get ómögula álitið að það sje

nauðsynl. að kenna fleiri en eitt útl. tungumál. f. alþýðumann

Jón Bjarnason Að saga, náttúrusaga, og mælingafræði sje ekki nauðsynl. er jeg mótfallinn. Fyrir hvern

bónda er geometria alveg nauðsynl. sömul. stereometric o.s.frv.

Til þess t.d. að geta mælt tún sín og engjar, veitt vatni etc. Þeta

þarf nauðsynla til þess að vera nýtir í mannl. fjelagi. Frum-

mæl. tók fram ineouseqvens iu sem honum þótti nfl. að prenstar

væru gagnslausir í að breiða út menntun, en ætti þó að ætlast




Lbs 488 4to, 0060r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 5 (Lbs 488 4to, 0060r)

til svo mikils af því. þetta er ekki ósamtræmni, því þótt prest

-ar hafi ekki dugað hingað til, er ætlast til að þeir fari að duga

þegar menntun þeirra verður með tímanum byggður á rjettari

og frjalsari grundvelli, þó ekki beinlínis heldur óbeinlínis með

því að predika þann góða anda inn í familiurnar, hitt dugar ekki.

Eiríkur Briem Margt hefur verið hjer vel talað. Jeg hef tekið spurn-

-inguna nokkru öðruvísi. Menntun er nokkuð annað, en kunnátta

eða Kundskaber, sem er meðal fyrir menntunina. Að lesa og skrifa

er ekki beinl. meðal til menntunar eins og t.a.m. saga eða þesskonar

Grikkir höfðu enga þesskonar skóla sem hér hafa verið nefndir, en voru

þó þeir menntuðustu í heimi. Stjórnin reri ollum árum að þessari

menntun t.a.m. með því að bjóða mönnum jafnvel fje til að horfa

á sjónarleiki. það sem mest hefur menntað menn hér er lestur forn-

-sagnanna og hygg jeg að það að gefa út hentugar bækur handa almúga-

mönnum, sem gæti veitt þeim það rjetta menntandi ljós, sem

vildu sjá, og láta dragast að þeim. I hvaða vísindagr. vil jeg ekki

taka til, því allar vísindagreinir eru menntandi, og maðurinn

getur á hinn bóginn verið menntaður þó hann sje defeit í

einhverri grein. I norðuramerísku er best uppfræddur almúgi

og er þar lögð mikil stund á mathematík. Almenningi væri

að minni ætlan til a.m. að læra nauðsynl. að læra dálítið í

heilbrigðisfræði. I þessi umgangskennaraembætti mundi

ekki fast nema lausungarmenn, sem enga vissa stefnu

hefðu, og væru þá að líkindum til lítilfjörlegs gag gagns -




Lbs 488 4to, 0060v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 6 (Lbs 488 4to, 0060v)

I Noregi eru menn ekki vel ánægðir með þessa umgangs-

-kennara og ber margt til þess, og sama mundi verða hér.

Bækurnar eru að minni ætlun hið fyrsta og bezta ræða til

þess að fræða alþýðuna.

H.E.Helgesen: það sem E. Briem tók fram með bækurnar er

mjög satt, og tók jeg fram að læra útl. tungumál til að bæta

þetta upp. Að umgangskennarar þyrftu að vera skussarar, er

máske fremur komið af misskiln. á mentun her því fyrir-

komulagi sem jeg hafði hugsað mjer, sem ætti að binda þá

einhvernveginn svo að þeir eigi gætu hlaupið frá þegar

þeir vildu -- Hvað er svo gestrisni og hvaða takmork er nauð-

synlegt að telja henni Frumm. A Johannsson Andm. Þ Kjerúlfs Guttormur

HEHelguson Jens Pálsson



  • Athugasemdir:
  • Skönnuð mynd:

  • Skráð af:: Elsa
  • Dagsetning: 01.2015

Sjá einnig

Skýringar

Tilvísanir

Tenglar