Fundur 2.feb., 1872

Fundarbók, 1871-74.
Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

• Handrit: Fundarbók Kvöldfélagsins 1871-1874
• Safn: Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn
• Dagsetning: 2. febrúar 1872
• Ritari: Valdimar Briem
• Staðsetning höfundar: Reykjavík
• Viðstaddir: XXX

---

• Lykilorð:
• Efni:
• Nöfn tilgreind: XXX

---

Texti

Lbs 488 4to, 0054v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 1 (Lbs 488 4to, 0054v)

16. fundur, 2. febr.

Fyrst las formaður og framsögumaður ^fundar nefndar þeirr-

ar, er kosin var til að endurskoðar lögin, Helgi Helgesen,

upp frumvarp nefndarinnar, og var gengið til at-

kvæða um hverja þá grein, er nokkru var breytt í, sjer

í lagi.

2. gr. samþ. með 16 samhlj. atkv.

3. gr. samþ. með 16 dto dto

4. gr. samþ. með 19 dto dto

5. gr. samþ. með 19 dto dto

6. gr. samþ. með 20 dto dto

8. gr. samþ. með 20 dto dto

9. gr. samþ. með 21 dto dto

10. gr. samþ. með 21 dto dto

11. gr. samþ. með 21 dto dto

14. gr. samþ. með 22 dto dto

Hinar aðrar greinir voru samþykktar þegjandi,

og skrifuðu allir fundarmenn þegar nöfn sín

þegar undir hin nýju lög.

Síðan tók frummælandi í málinu um saman-

burði Íslands og annara landa nú á dögum, Eir-

íkur Briem: Hin ísl. þjóð býr í afskekktu

---

Lbs 488 4to, 0055r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 2 (Lbs 488 4to, 0055r)

og ófrjóvsömu landi; hún stendur undir útl. stjórn,

sem óvíðast á sér stað, og sú stjórn er í fjarlægð,

og þekkir því miðr til, og getr ei skilið anda

þjóðarinnar svo sem vera bær, auk þess er færð

sérstakl., að stjórnin er í constitutionellu landi,

þar sem Ísland hefr ei cunst.; þar sem stjórnir

eru Cunst. eru þær verkfæri þjóðarinnar, þar

sem hún er ócunst., er hún aðili allra framfara

optast nær; hér á sér hvorugt stað; um stjórnin

getr því ei komið fram með þeim krapti,

sem hún annars gæti. hér væri óskandi, að

stjórnin léti meira til sín taka, en hún

getr sem Constitutionel. Skaplyndi

þjóðarinnar er *, og er því fremr

framkvæmdalítil, en einnig laus við villi-

götur margra smárra þjóða. Ísl. eru meira

Efnahagr manna er fremr bágborinn, *

að því leyti annað en flestar aðrar þjóðir.

strjálbyggðin veldr því mikið. Mortal-

itet er hvergi meira í Evrópu en á Ísl.

nema á Tyrkjalöndum. Menn bera

---

Lbs 488 4to, 0055v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 3 (Lbs 488 4to, 0055v)

vanal. saman efnahag Ísl. við meðal-

stettirnar í öðrum löndum, en ei við

verkmennina, og fátæklingana, svo að mun-

urinn verðr ei eins mikill í því, eins og

sýnist. Hér vantar meðalstettina, og

verðr því ei borið saman í þeirri grein;

hér er því ei kostr á slíkri mentun, sem

hin æðri meðalstett erlendis. Associ-

ationin er hér svo að segja engin. Hvað

snertir búskap manna, þá er fólkið að

miklu leyti atvinnulaust mestan hluta

ársins; vetrarvinnan er sinkum arðlaus, og

eigi er hægt að concureara við maskínur,

Um industrie er ekki við, vegna þess

að capital vanta; skipting vinnunar

getr ei komist hér að. Verzlun og við-

skipti eru svo ólík sem verða má; hinar

örðugu samgöngur gjöra ei eing. *

---

Lbs 488 4to, 0056r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 4 (Lbs 488 4to, 0056r)

skaða, heldr drepa niðrallt líf, Félags

skapr manna og þjóðlíf er hér ddaufara

en víðast var í útlöndum; hér aldrei

eptir af þ. Í st öðrum löndum sjá men

svo mikin árangr f., en hér ei, og því er

vonað að áhugi mana dofna. Isl. eru þó

lausir við herþjónustu, sem er feykil.

kostnaðr, og þung byrði að mörgu leyti.

Skattar eru hér léttari en í flestum

löndum. Trúarlíf er dauft, og fjarl.

öllum fanatisme, og má það heldr heita

kostr. Hvað siðferði snertir, þá stendr

það ei ákafi siðf. manna erlendis. Ísl,

eru góðmen mikil og elskanl. grey.

Stórglæpir eru hér mjög sjaldgæfir, sep*

í smáum stýl, en margar. haf. f.

mentun eiga Ísl. ei skilið, að minsta

kosti nú, þó þeir hafi kannski staðið

jafnfætis öðrum um aldamót.

---

Lbs 488 4to, 0056v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 5 (Lbs 488 4to, 0056v)

þó hér séu margir læsir, þá eru þeir

eigi fróðir né mentaðir. Vísindi

koma hér ei til mála, nema forn-

fræði, og þó kemst hún ei í samanb.

við fornfr. í útlöndum. Fyrir c. 70

árum lögðu ýmsir menn til sveita

stund á vísindi, en það gjörir enginn

nú, eða fáir. Kúnst er ei að nefna.

þegar litið er til þess, hvað útheimtist

til að teljast meðal civiléseraðra

þjóða, þá verðr Ísl. á hakanum f. flestum

löndum, veldr því 1.) illur efnahagr,

2.) óhagkvæm stjórn, 3.) kappleysi.

þó Ísl. eigi sé til stórvirkja fær, sem

margar aðrar þjóðir, þá væri þó líkl.

að það gæti staðið sig betr, um það

sem einkum vantar um *

---

Lbs 488 4to, 0057r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 6 (Lbs 488 4to, 0057r)

Andmælandi Sig. Vigfússon:

þó Ísl. séu ei miklir stórglæpa men, þá

getr það verið, af því þeir eru svo fáir, eins

og af því, að þeir séu svo góðir; hin illa

meðferð á skepnum hér sannar hið gagnst.

Hér í Rkv. er það á viðbjóðsl. stigi,

en þó skárra í ssveitunum: til þess að halda

skepnum við heilsu þarf góðrar meðferðar

(6 fj. sk* og 28 mk. af mör etc.)

Stórvirki verða ei gjörð nema með stórfé,

en þó mætti gjöra ýmsar jarðabætur,

bæta áburðinn o.s. frv. eins og Torfi á Kleifum,

sem tvíslær túnið á hverju sumri. Tkjur landsins

eru oflitlar, og ná ei til að borga sér eins

embættismönum. Skattar eru lágir, en

verða líka að vera það, því fátæktin er mikil,

og sveitarþyngslin mikil. um industrie er,

ekki að tala, og skildingsvirði fer ekki út úr

landi fr. * það er óheppil. fyrirkomulag

að men sem kasta mörgum árum til að

---

Lbs 488 4to, 0057v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 7 (Lbs 488 4to, 0057v)

læra einhvern iðnað, standa ekkert betr

að til atvinu, en aðrir, sem kostað

hafa upp á sig nokkrum skildum.

Hér vantar *, því við

þurfum þess sanarl. með, þó sumir

fordæmi það; það hefr alstaðar haft

mikil góð áhrif. það verðr enginn saman-

burðr gjörðá Ísl. og öðrum löndum;

Ísl. þyrftu að sækja verknaðarkunáttu

til anara landa, fremr en mál og siði, sem

þeir þó gjöra.

þá var umræðum lokið um þetta mál.

Til næsta fundar var ákveðið efni: 1.) um

al alþýðumentun á Ísl., frummælandi:

H. Helgesen, andmælendur Jón Bjarnason

og Jónas Helgason. 2.) um academisk friheð etc.,

frummælandi Jens Pálsson, andmælendur

Sigurður Gunnarsson og Guðlaugur Halldórsson.

Síðan var fundi slitið.

H.E.Helgesen Valdimar Briem.

---

• Athugasemdir:
• Skönnuð mynd:

---

• Skráð af:: Elsa
• Dagsetning: 01.2015

---