Fundur 5.jan., 1872

Fundarbók, 1871-74.
Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

• Handrit: Fundarbók Kvöldfélagsins 1871-1874
• Safn: Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn
• Dagsetning: 5. janúar 1872
• Ritari: Jens Pálsson
• Staðsetning höfundar: Reykjavík
• Viðstaddir: XXX

---

• Lykilorð:
• Efni:
• Nöfn tilgreind: XXX

---

Texti

Lbs 488 4to, 0042v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 1 (Lbs 488 4to, 0042v)

11. Fundur 5. jan. 1872

Frummæl. E. Briem Um nauðsyn og fyrirkomulag á banka hjer á landi

Elsta tegund af bönkum eru „depositobankar", jafnvel voru

þesskonar bankar snemma hjá Grikkjum. Merkasti banki er Sí[?] er var

í Amsterdam á Hollandi og hafði mikið traust á sér. En varla gætu

verul. not orðið af þeim hjer. Aptur aðrir hétu Girobánkar, þar sem,

fje lá er ávísa mætti og ánafna; þa líkt þessu fyrirkomulagi eru inn

skriptir hjá kaupmönnum hjer. þá eru útlánsbánkarnir sem eru

mjög almennir, sem skaffar eigendum fjársinsrentu af fje þeirra.

Sparisjóðirnir eru ekki eins ólíkir þessum útlánsbönkum að fyrir

---

Lbs 488 4to, 0043r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 2 (Lbs 488 4to, 0043r)

komulagi til, sem að þeirri hugsun sem leggur til grvallar f. þeim.

Útlánsbankarnir eru til þess að eigandi verði laus við fyrirhöfn fyrir

að koma sjóði fje sínu ávöxtu, og til þess þannig að b geta lanað

ut fje með rentu móti fullu veði, og þessa hugsun hygg jeg leggja til

grundvallar, þegar menn tala um gagn sparisjóða hjer. Ekkert

hefur hleypt Skotlandi eins upp eins og þet það fyrirkomul. sem

þar hefir veri haft á bonkum þjóðarinnar, bankar eru og harla til

tíðkaðir í Ameríku. Bánkinn verður ávallt að geta borgað þeim

er krefja, og er því trygging fyrir því að fjéðfáist strax á þeim tíma

þegar menn vilja taka til þess. þá eru „Disconto bánkar“ sem annað

hvort tekurá móti skuldabrjefum eða ávísunum móti og borgar

út móti nokk einhverjum %. þessi tegund af bönkum mundi

vera nytsöm hjer, einkum um ávísanir til Kaupmannahafnar

þá eru „Seðlabánkar“ sem gefa út seðla er gefa til kynna þá upp-

-hæð, er liggi inn í bankanum, sem þá verða peningaígildi þeim

er hafa seðlana í höndum, en þá er þessir bankar hafa opt ekki

getað staðið í skilum með það fje er seðlarnir bjóða upp á, sje

það ekki fu geta seðlarnir fallið í verði, og þykir þessi tegund

af bönkum því hafa reynst ótrygg. þessi tegund af bönkum gæti

eigi að síður verið nytsöm fyrir það, og það það mjög hentug ef þeim

væri að stjórnað. Mongolar hafa fyrstir komið fastri stefnu

á þessa banka. Eigi að síður ábóta alitast þeir stoðu svo

varla realiserandipractiserandi hjer á landi. - Að koma bonkum við hjer

yrði yfirhofuð erfitt og vandkvæmum bundið sökum ymsra

---

Lbs 488 4to, 0043v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 3 (Lbs 488 4to, 0043v)

þess hve vjer hjer erum í mörgu svo skammt á veg komnir.

Eigi að síður álítst þó æskilegt að einhvern þess konar stofn-

-un yrði komið hjer á, ef hún væri löguð að fyrirkomulagi eptir

status landsins. -

andmæl. G. Magnússon: það Frummæl. taldi spurningu

þessa leiðinlega, en hún er eins og hann og hefur gjört hana

mjög interesant.. Eitt af því sem heyrir til að skyra sett einhverja

hugm. er að skyra or nafnið eða orðið sjálft. Banki er þannig kom.

af bekkur, og stendur í sambandi við hið hið griska [ath.] borða

þaraf borðamenn. bekkjamenn etc. Að bánkar hafi verið hjá Romv

og Grikkjum er rétt þegar um Deposito banka er að tala, þó í annars. skiln-

-ingi. U Inniskriptir hjá Kaupm. eru til gagns fyrir hina fjáðu,

en ekki fyrir hina er fjárþurfi eru. - Frummælismaður greindi eigi að

mínu áliti aðr önnur bankafyrirkomulög nógu vel frá þeirri teg-

-und, sem jeg álit hentugasta og þarflegasta hjer. - Skotland stendur

eigi einstakt á þegar talað er um osegjanlegar framúrskarandi fram-

-farir, heldur eru þar að telja fleiri lönd svo sem Noreg. Góð stjórn

hefur góð áhrif á öll góð fyrirtæki og er það því ætlan mín að það

að stjórn hefði afskipti á þessu, að það mundi vekja traust á því!

Eina tegund hefði átt að geta um: Páll biður Pétur frænda sinn

um veð o gfær það, en fær það ekki útborgað í svip og máske ekki

fyr en síðar, en fær það það hjá Teiti upp á 2rd vissa borgun á

ári, þangað til veðið verður borgað úr ur hinum opinbera sjóði.

þá sama til seðlabánkarnir, sem menn hafa hjer á móti svo af

---

Lbs 488 4to, 0044r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 4 (Lbs 488 4to, 0044r)

ymislegum ástæðum. En ef spurt er um hvort þeir sjeu gagn-

-legir verður svarið eflaust já. því við þetta eru ýmisleg þægindi

með því að ávallt tínist mikið fje á ári, þá mundu og margir

seðlar tínast, séu þa og yrði þá gildi þeirra hreinn ágóði fyrir

bánkann. - þegar er að tala um að koma á einhverju nýju, er alltaf

verið að berja við kunnáttuskortinum og fáfræðinni, í stað þess-

að taka aðeins til greina hæfilegleikana og móttækileikann. -

En í þeirri grein varnar getur engin með sanni sagt að Islendingar

sjeu oðrum eptri. - Danir eru ekki betri í þeirri grein en vjer hvað sem

líður skarpskyggni Orl. Lemans, sem vill slá Íslendinga af ill-

mennsku með sömu sleggjunni, sem þjóðverjar slóu Dani með.

það er vanal. að stjórir og miklir menn sjeu álitnir guðir, svo eins

og með þjóðirnar, þegar þær fá tækifæri til að sla breiða út veldi

sitt einkum til góðs. að menn sjeu alm vankunnandi er satt í þessu

en þá sem vankunnandi eru má leiða eptir því sem menn vilja. Ergo

verður ekkert úr fáfræðisástæðunni. - En eitt atriði þj finnst mjer

vanta í málið, sem er það „hvernig maður ætti að geta komið

þessu fyrir.“

(Umræða þessa máls var frestað til næsta fundar).

Forseti bar undir fjelagsmenn hvort ekki skyldi taka

þá Pjetur Bjering, Henrik Bjering og Jónas Helgason

í fjelagið. Var þá gengið til atkvæða og voru þessir menn

teknir í fjelagið með atkvæðafjölda. - Forseti skírði

---

Lbs 488 4to, 0044v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 5 (Lbs 488 4to, 0044v)

ennfremur frá því, að mál það yrði borið upp er hjer

ræðir um næst á eptir:

Eiríkur Briem: Bæjarmönnum hefur komið til hugar

að launa skóla- piltum fyrir yfirhöfuð einhverja þær Comedíur,

er þeir veittu kauplaust nú í jólaleyfiu, og geta þeir það, ef

til vill að einhverju leyti. En með því hugsi menn að launa

þetta einhverju verulegi vildi jeg stínga uppá að fjelagið geingi

í brodd fylkingar til þess að launa þeim, er var óneitanlega

líf og sál í þessum Comedium, nfl. Indriða Einarssyni,

með einhverju verulegu, og þannig að fjelagið gengi nfl. gæfi nfl

á undan öðrum allt í einingu í nafni fjelagsins talsverða

fjárupphæð, eða sem hann munaði að einhverju, svo sem c. 30rd

G. Magnússon stakk upp á að byrjað væri með 25rd og forseti var

því meðmæltur. - þá var Ólafur Bjarnason proponeraður

og vildi Gísli Magnússon, að hans væri getið á umburðarbrjefinu

og fengi væri mælt fram því að veita honum einhverja hugnun.

E. Briem kvaðst eigi vera meðmæltur þessari uppástungu

en vildi bíða eptir því að Olafur præsteraði það eitthvað

er álitist heiðurslauna vert.-

(Samkv. lögum var máli þessu skottið til næsta fundar eða

aukafundar ef þörf gjörðist.)

H.E. Helgesen Jens Pálsson

---

• Athugasemdir:
• Skönnuð mynd:

---

• Skráð af: Elsa
• Dagsetning: 01.2015

---