ÁGtilJS-68-05-01

• Handrit: ÞÍ.E10:1/05.01.1868 Bréf Árna Gíslasyni leturgrafara
• Safn: Þjóðskjalasafn Íslands
• Dagsetning: 5. janúar, 1868
• Bréfritari: Árni Gíslason
• Staðsetning höfundar: Reykjavík
• Viðtakandi: Jón Sigurðsson
• Staðsetning viðtakanda: Kaupmannahöfn

---

• Lykilorð:
• Efni:
• Nöfn tilgreind:

---

• Texti:

bls. 1

Elskulegi vin!

Jeg verð að skrifa yður fáeinar línur með

þessari póstskipsferð, þótt lítið sé um fréttir. Veðrátta

hefur verið mjög óstöðug, storma og votviðra [..?]

en frost lítil, og hefur verið mjög hentugt fyrir

sveitabóndann að jarð[..?] hafa eigi orðið. Heiskapr

var mjög bágur í fyrra sumar og líkast því sem

fellir mundi þenna vetur víða ef harður yrði, en nú

er vonandi að úr rætizt. Fiskiafli hefur verið all-

góður í haust af smáfiski. Skaðar hafa orðið tals-

verðir við sjó vegna flæðis í stórstrauma, og tvö

skip hafa farið (af kaupförum). Spönsk Brigg Bergen

er hingað átti að sækja fisk, og skipa [..?] sem

[..?] átti og sem átti að flytja fisk til Spánar.

Hún fórst á Nýjársdags kvöld í ofsa veðri á land-

[..?]. Alltaf fer versnandi með vöruverð hjá

okkur, öll útlend vara í geipi háu verði en innlend

aptur í litlu, og horfist nú til vandræða ef þannig

bls. 2

heldur áfram. Kaupmönnum okkar verður varla

láð þótt þeir nú fari að sjá að sér, og hafa vaðið

fyrir neðan sig, í verzlunarviðskiptum við okkur.

Þar við erum þær liðleskjur að geta eigi haft sjálf-

bjarga verzlun, en jeg er hræddur um að eigin girni

og ósamlindi sé of megnt að ólíkt gæti fengið

framgang. Þó er það eigi vízt, því einhverntíma verður

[..?] vara, og þeir læra að sjá að

þeim væri miklu betra ef gullflugan kæmi til þeirra

að hlúa að henni og láta hana unga út og gefa

af sér meira, heldur en strax að elta hana og ofsækja

þangað til hún verður vængjalaus, og búkurinn

eins og áralaus bátur [..?] og glatast

loks í sorphaugnum. Það væri gaman að lifa

þá stund að samtök yrðu svo mikil meðal bænda

og efnaðri manni að þeir sjálfir héldu skip í

förum landa á milli, og gætu fundið einhvern

þann úr sínum hóp er þeir mættu trúa fyrir

umsjón verzlunar sinnar, og þá ættu þeir hægt

með að legja við segja við kaupmanninn, sem þeim þykir

gefa oflítið verð, "þú fær það eigi jeg sendi það sjálfur.

bls. 3

Mér sýnst liggja í augun uppi að meðan verzlun-

ar aðferð okkar er einsog nú, þá hlýtur bóndinn, nauð-

ugur viljugur að afhenda kaupmanni varning sinn

og ekki nema til ills eins þegar svo á stendur að

myndast við að bjóða byrgin, máttvana. Slíkt verðr

til þess að bændurnir sjálfir þvinga kaupmanninn

til þess að gjöra minna úr varningi sínum, en ella

því ver megum eigi búast við að kaupmenn sé öllum

líkt og lausir við mannlega breiskleika. Aptur

eru samtökin hér þannig, að geti félagið eigi

komið sér saman við einhvern kaupmann, þá verður

það að uppleysazt og þá verða 9 af 10 sem fara

með sinn skerf til kaupmannanna og lofa

þeim þá að ráða verðinu. Það er ætið aðgæzlu

vert að breyta vel við þá sem maður hefur

viðskipti við, og eiga aðeins við þá sem maður þekkir

ærlega, því öll viðskipti verða mjög leið þegar

seljandi og kaupandi vantreysta hver öðrum og

á báða bóga er búizt við svikum og hrekkjum.

En viðvíkjandi verzlun eigum vér bágt með að

tala úr flokki, þarsem verzlunar aðferð sú er hér

bls. 4

tíðkazt, er hin skaðlegazta og skortur á vinnuafli

er mikið að kenna þessu. Vinnupiltur, [..?]

er búinn að draga saman svosem 150 rdl virði

Hann setur sér upp bát, [..?], fer í kaupavinnu

til að fá viðbit til vetrarins, og géri út uppá

kostnað kaupmannsins. Hann fær máske allt

til láns uppá fisk, en sem hann á eigi

og munu eigi fá dæmi, að ² menn, úngir hafa þannig

komizt á vonarvöl; ómegð aukizt svo að þeir hafa

vafizt skuldunum fastar og fastar. Hvernig á

nú kaupm. að halda áfram að lána þvílíkum á

eptir á, einkum þar sem sumir segja, ef þú eigi

lánar mér svo og svo mikið þá borga jeg eigi skuld

mín, og hælist um af því að ekkert sjé til í haga

Það væri óskandi að þessu verzlunarlagi yrði komið

af, og þótt margir verði þeir, sem í [..?]

[..?], þá er það eflaust sá eini vegur til þess að

verzlunin geti orðið bærileg að afmá þá láns-verzlun

sem her viðgengzt, og munu nú kaupmenn farnir

að sjá það sjálfir, eg furða mig eigi á slíku.

- Póstskip var 5 vikur frá Höfn og þykir okkur

ganga talsvert stirðara nú heldur en meðan

bls. 5

Andersen var fyrir skipinu, er sagt

að þessi kapteinn fari mjög gætilega

og er slíkt lofsvert ef eigi er um of

Jeg gjöri nú helzt það fyrir að við

fáum eigi póstskip aptur fyr en í

April og væri þá gaman að fá línu

frá yður og frettir. - Oskandi væri að

stjórnin [..?] í að banna [..?]

að [..?].

Jeg hef ekkert verulegt að skrifa,

viðvíkjandi því er við töluðum síðazt um

þá á jeg ekkert við það, fyr en jeg heyri

frá yður.

Jeg bið kærlega að heilsa konu

yðar og með ósk gleðl. nýjárs

kveð jeg yður innilega

Yðar Gíslason

---

• Skráð af: Svavar Steinarr Guðmundsson, eftir ljósmynd af frumriti.
• Dagsetning: Júní 2012.

---