ÁGtilJS-68-05-01
- Handrit: ÞÍ.E10:1/05.01.1868 Bréf Árna Gíslasyni leturgrafara
- Safn: Þjóðskjalasafn Íslands
- Dagsetning: 5. janúar, 1868
- Bréfritari: Árni Gíslason
- Staðsetning höfundar: Reykjavík
- Viðtakandi: Jón Sigurðsson
- Staðsetning viðtakanda: Kaupmannahöfn
- Lykilorð:
- Efni:
- Nöfn tilgreind:
- Texti:
bls. 1
Elskulegi vin!
Jeg verð að skrifa yður fáeinar línur með
þessari póstskipsferð, þótt lítið sé um fréttir. Veðrátta
hefur verið mjög óstöðug, storma og votviðra [..?]
en frost lítil, og hefur verið mjög hentugt fyrir
sveitabóndann að jarð[..?] hafa eigi orðið. Heiskapr
var mjög bágur í fyrra sumar og líkast því sem
fellir mundi þenna vetur víða ef harður yrði, en nú
er vonandi að úr rætizt. Fiskiafli hefur verið all-
góður í haust af smáfiski. Skaðar hafa orðið tals-
verðir við sjó vegna flæðis í stórstrauma, og tvö
skip hafa farið (af kaupförum). Spönsk Brigg Bergen
er hingað átti að sækja fisk, og skipa [..?] sem
[..?] átti og sem átti að flytja fisk til Spánar.
Hún fórst á Nýjársdags kvöld í ofsa veðri á land-
[..?]. Alltaf fer versnandi með vöruverð hjá
okkur, öll útlend vara í geipi háu verði en innlend
aptur í litlu, og horfist nú til vandræða ef þannig
bls. 2
heldur áfram. Kaupmönnum okkar verður varla
láð þótt þeir nú fari að sjá að sér, og hafa vaðið
fyrir neðan sig, í verzlunarviðskiptum við okkur.
Þar við erum þær liðleskjur að geta eigi haft sjálf-
bjarga verzlun, en jeg er hræddur um að eigin girni
og ósamlindi sé of megnt að ólíkt gæti fengið
framgang. Þó er það eigi vízt, því einhverntíma verður
[..?] vara, og þeir læra að sjá að
þeim væri miklu betra ef gullflugan kæmi til þeirra
að hlúa að henni og láta hana unga út og gefa
af sér meira, heldur en strax að elta hana og ofsækja
þangað til hún verður vængjalaus, og búkurinn
eins og áralaus bátur [..?] og glatast
loks í sorphaugnum. Það væri gaman að lifa
þá stund að samtök yrðu svo mikil meðal bænda
og efnaðri manni að þeir sjálfir héldu skip í
förum landa á milli, og gætu fundið einhvern
þann úr sínum hóp er þeir mættu trúa fyrir
umsjón verzlunar sinnar, og þá ættu þeir hægt
með að legja við segja við kaupmanninn, sem þeim þykir
gefa oflítið verð, "þú fær það eigi jeg sendi það sjálfur.
bls. 3
Mér sýnst liggja í augun uppi að meðan verzlun-
ar aðferð okkar er einsog nú, þá hlýtur bóndinn, nauð-
ugur viljugur að afhenda kaupmanni varning sinn
og ekki nema til ills eins þegar svo á stendur að
myndast við að bjóða byrgin, máttvana. Slíkt verðr
til þess að bændurnir sjálfir þvinga kaupmanninn
til þess að gjöra minna úr varningi sínum, en ella
því ver megum eigi búast við að kaupmenn sé öllum
líkt og lausir við mannlega breiskleika. Aptur
eru samtökin hér þannig, að geti félagið eigi
komið sér saman við einhvern kaupmann, þá verður
það að uppleysazt og þá verða 9 af 10 sem fara
með sinn skerf til kaupmannanna og lofa
þeim þá að ráða verðinu. Það er ætið aðgæzlu
vert að breyta vel við þá sem maður hefur
viðskipti við, og eiga aðeins við þá sem maður þekkir
ærlega, því öll viðskipti verða mjög leið þegar
seljandi og kaupandi vantreysta hver öðrum og
á báða bóga er búizt við svikum og hrekkjum.
En viðvíkjandi verzlun eigum vér bágt með að
tala úr flokki, þarsem verzlunar aðferð sú er hér
bls. 4
tíðkazt, er hin skaðlegazta og skortur á vinnuafli
er mikið að kenna þessu. Vinnupiltur, [..?]
er búinn að draga saman svosem 150 rdl virði
Hann setur sér upp bát, [..?], fer í kaupavinnu
til að fá viðbit til vetrarins, og géri út uppá
kostnað kaupmannsins. Hann fær máske allt
til láns uppá fisk, en sem hann á eigi
og munu eigi fá dæmi, að 2 menn, úngir hafa þannig
komizt á vonarvöl; ómegð aukizt svo að þeir hafa
vafizt skuldunum fastar og fastar. Hvernig á
nú kaupm. að halda áfram að lána þvílíkum á
eptir á, einkum þar sem sumir segja, ef þú eigi
lánar mér svo og svo mikið þá borga jeg eigi skuld
mín, og hælist um af því að ekkert sjé til í haga
Það væri óskandi að þessu verzlunarlagi yrði komið
af, og þótt margir verði þeir, sem í [..?]
[..?], þá er það eflaust sá eini vegur til þess að
verzlunin geti orðið bærileg að afmá þá láns-verzlun
sem her viðgengzt, og munu nú kaupmenn farnir
að sjá það sjálfir, eg furða mig eigi á slíku.
- Póstskip var 5 vikur frá Höfn og þykir okkur
ganga talsvert stirðara nú heldur en meðan
bls. 5
Andersen var fyrir skipinu, er sagt
að þessi kapteinn fari mjög gætilega
og er slíkt lofsvert ef eigi er um of
Jeg gjöri nú helzt það fyrir að við
fáum eigi póstskip aptur fyr en í
April og væri þá gaman að fá línu
frá yður og frettir. - Oskandi væri að
stjórnin [..?] í að banna [..?]
að [..?].
Jeg hef ekkert verulegt að skrifa,
viðvíkjandi því er við töluðum síðazt um
þá á jeg ekkert við það, fyr en jeg heyri
frá yður.
Jeg bið kærlega að heilsa konu
yðar og með ósk gleðl. nýjárs
kveð jeg yður innilega
Yðar Gíslason
- Skráð af: Svavar Steinarr Guðmundsson, eftir ljósmynd af frumriti.
- Dagsetning: Júní 2012.
Sjá einnig
Skýringar
<references group="sk" />
Tilvísanir
<references />
