Fundur 1.nóv., 1872
| Fundir 1872 | ||||
|---|---|---|---|---|
| 5.jan. | 9.jan. | 12.jan. | 19.jan. | 26.jan. |
| 2.feb. | 9.feb. | 16.feb. | 23.feb. | |
| 1.mar. | ||||
| 5.apr. | 12.apr. | 18.apr. | ||
| 25.okt. | ||||
| 1.nóv. | 8.nóv. | 22.nóv. | 29.nóv. | |
| 6.des. | •1873• | |||
- Handrit: Fundarbók Kvöldfélagsins 1871-1874
- Safn: Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn
- Dagsetning: 1. nóvember 1872
- Ritari: Valdimar Briem
- Staðsetning höfundar: Reykjavík
- Viðstaddir: XXX
- Lykilorð:
- Efni:
- Nöfn tilgreind: XXX
Texti
Bls. 1 (Lbs 488 4to, 0082v)
2. fundur, 1. nóv.
Fyrst las skrifari upp lög fjelagsins fyrir fjelags
mönnum, og skrifuðu nokkrir nýir fjelagsmenn undir
þau.
Síðan las forseti upp umræðuefni þau, en nefndin,
er kosin var á síðasti, hafði stungið upp á, og
voru þau samþykkt af fundarmönnum í einu hljóði.
þá voru kosnir ýmsir fjelagsmenn til að vera
frummálsmenn í ýmsum umræðum.
Ennfremur var ákveðið umræðuefni til næsta fundar,
nl. 1. „*hússbyggingin etc.“; frummælandi Sig. Guðm.
andmælendur: Jónas Helgason, og Magnús Stephensen,
og 2. „De mortuis nil visi bene“. frummælandi:
Gísli Magnússon; andmælendur: Sig. Guðm. og Jón Ól.
þá tók frummálsmaður í conmciopatio-*
málinu til máls, Eiríkkur Briem, til máls:
Karlar og konur hfaa t yfirhöfuð jafna
hæfileika, nema hvað þeir kunna ýmisl. frem.
það sem karlar einkum hafa fram yfir
konur er það, að þeir hafa phyciska krapta.
Kjarkur og þrek er karlmönnum einkum
Bls. 2 (Lbs 488 4to, 0083r)
eignaðaður, en kvennfólk er þó ef til vill kjark-
meira í ýmsu, einkum í smákjarki; þær þola
og hefur ýmissl. mótlæti, og eldar líka betur.
Sem konunga og stjórnarar hafa þær og eigi síðan
dugnað. Kvennfólk hefur meira tilfinninga-
líf, og er guðhræddara; sömul. þyki það
hjátrúarfyllra. Ennfremur þykir kar kvennfólk
hjegómasamara, en karlmenn drottnunar-
gjarnari. Karlmenn hafa fremur „höfuð“
Kvennfólk fremur hjarta; hugsun kvenna
er fljótari. og kvennmenn skara fram úr
að snarræði, og dto mannþekkingu, en eru
eigi l eins logiskir og karlmenn, og eru þó eigi
þá betri að sannfæra en hæfni að sannfæra
en sanna. Karlar eru „abstract“, en kvenfólk
„concret“. Konur eru aldrei eins lærðar og
karlar, en eru þó jafnfróðir í því sem
ekki er strangvísindalegt. - Sökum hinna
nokkuð mismunandi hæfileika karla og
kvenna verður rjettur þvi ei hinn sami
Bls. 3 (Lbs 488 4to, 0083v)
og getur eigi verið. á fyrri tímum var
kvennfólk haft sem þrælar, en á síðari
tímum hefur rjettur kvenna mjög breyst,
ekki eing. eptir lögum, heldur eptir hugs-
unarhætti manna. áður þótti t.d.
sjálfsagt, að kvenfólk eins foreldrar
eða vandamenn réðu eingöngu gitingu
kvenna. Í útlöndum er eimancipation
kvenna skoðuð sem lausn frá einhverri
kúgun, sem í rauninni á sjer ekki stoð,
því þó t.d. að konan hafi eigi fjárráð
eptir lögum, ræður hún miklu í þeim efnum.
það sem einkum þarf að gjöra fyrir kvenn-
fólk er að mennta það, þannig að það gæti
tekist á hendur ýmis aopinber störf, sem
væru við þeirra hæfi, og yfirhöfuð
að gjöra nokkuð fyrir í því tilliti, meira
en; það er og einnig nauðsynl. að kvenn
menn hafi talsverða menntun þó eigi
væri nema fyrir húslífið; það hefur
líka svo mikil áhrif á hina uppvax-
Bls. 4 (Lbs 488 4to, 0084r)
andi kynslóð, það ætti og að vera á sama
menntunarstigi og karlmenn af þeirra
failiu, þó eigi væru það eins lærð
Sömul. g verðr að gefa kvennfólki kost
á að leita atvinnu sinnar á þann hátt
sem helzt væri við þeirra hæfi. Í útlönd-
um er minni munur á körlum og konum
í þessu tilliti, en hjer. það sem útheimtir
líkaml. áreynslu geta kvenfólk ei eins vel
og karlar, en ýmsar iðnir getur það eins
stundað, t.d. skósmíði, verzluln, skrif-
stofustörf, póstafgreiðslu etc. Til bóklegra
starfa mundu kvennmenn vel vera hæfir, t.d.
til að redigera blöð, semja kennslubækur
handa unglingum, kenna börnum etc.
Eigi virðist heldur ástæða til að meina
þeim opinber störf, einkum þar sem
þau snerta einhver persónul. atriði. Kven-
fólk mundi eigi duga til að vera
Bls. 5 (Lbs 488 4to, 0084v)
prestar, en mundu vera ágætir með-
hjálparar. Læknar ættu kvennmenn eigi
að vera, en ýmisl. sem tilheyrir slíku
t.d. að hjúkrun sjúklinga, er vel við
þeirra hæfi. Politisk réttindi, t.d.
kosningarrétt, þarf kvennfólk eigi að hafa,
en þó er ýmisl. í politik og löggjöf, sem
leita ætti ráða í hjá kvennfólki; það er
og mjög tilhlýðil. að þær fylgi alm.
málum með intresse, sér í lagi þeim,
sem standa sveitanefndinni heimilis-
lífinu næst, t.d. sveitastjórninni einkum
sumum greinum hennar, svo sem
því, er snertir bæjargrag og heimilislíf.
Sig. Guðmundsson, andmælandi: það
er búið að taka þetta mál út í allar
æsar, svo jeg get ekkert sagt. þó vil
jeg geta þess, að kvennfólk hefur meiri
föðurlandsást en karlar, og ætti
Bls. 6 (Lbs 488 4to, 0085r)
slíkt eigi að vera látið ónotað. Í bókl.
efnum álít jeg eigi að kvennfólk dugi
jafnt jafnt og karlmenn, t.d. róman-
literatur, drama etc. það vantar styrk
í hugsununinni; sömul. vantar það
styrk í hinu tekniska, t.d. málarakunst.
það er einn höfuð gallinn á kvennfólkinu,
að það er svo hjegómasamt, en slíkt
má nota líka, því keppnin getur gjört
mikið að verkum. Kvenfólk og börn
eru beztir mannþekkjarar, þar næst
dýrin, t.d. hundar, því þar samhugs-
unin ræður minna, er skp skarpara auga.
Eiríkur: Hvað snertir gáfur kvenna,
þá átti jeg einkum við námsgáfur
sem jeg ætla þær hafa ekki síður en
karlmenn. Öfund ætla jeg karlmenn
eigi síður hafa um karlmenn.
Helgi Helgesen: Viðvíkjandi gáfum kvenna
vil jeg geta þess, að í barnaskólanum eru
Bls. 7 (Lbs 488 4to, 0085v)
stúlur efstar í hverjum bekk.
Gísli Magnússon: Frummælandi
tók karlmenn og kvennmenn eins og þeir
og þær, en gætti þess eigi, að kvenn-
fólk hefur svo ólíkt uppeldi og karl-
menn. Karlmennsku vanta kvenfólk
eigi. (kerla kallast konan í stjórn). Fyrst
er kvennfólk alið upp við að passa börn
og dúlla við ýmisl. smávegis, og með
því gjört kvennmanlegra en það annars
mundi vera. Ef kvenfólk gengi í herskóla,
en karlmenn væri haft til að busta
þá og þjóna þeim, þá mundi kvennfólk fremur
vera kallmannlegri en kvennmenn. f að
því er snertir það, að kvenfólk eldist
betur, þá er það opt komið af því,
að styttir síður aldur sinn með óreglu-
legum lifnaði, einkum í uppvextinum.
Námsgáfur kvenna munu eigi vera meiri
því á námsgáfu karla reynir meira
Bls. 8 (Lbs 488 4to, 0086r)
en námsgáfur kvenna, t.d. er opt sagt að systirin
sje gáfaðari en bróðirinn, ef bróðirinn
lærir í skóla, en það er ei sagt, að systir-
in yrði betri ef hún kæmi í skóla.
jeg vil því eigi kannast við, að kven-
menn sjeu jafn gáfaðari, en aptur á mót vil
j
eg halda, að kvennmaðurinn hafi til að
bera töluverða karlmennsku, en kannast
þó við, að karlmaðurinn er alltaf eitthvað
gjörfuglegri. - Hvað snertir réttindi
kvenna, þá er það sjálfsagt, að kvenn-
mönnum læri jafnrétti við karlmenn
í því, sem þeir hafa jafna hæfi-
legleika; en hæfileika til að vera prestur
og læknir ætla jeg kvenfólk hafi ekki.
Að það hafi áður verið alment
að foreldrar neyddu kvennmenn til að
giptast fremur en nú, því neita jeg,
nema hvað áður vart allt illtríkara
Bls. 9 (Lbs 488 4to, 0086v)
og meira snauta. Að kosningaréttur
sje eigi eins merkil. fyrir hina ein-
stöku, eins og fjelagið, því neita
jeg. Andmælandi talar um föður-
landsást kvenna; í slíku skil jeg ekki,
mörg dæmi þekki jeg upp á föðurlands-
ást karla, en fá upp á föðurlandsást
kvenna, því þó kvenfólk skræki blíðu-
legar um slíkt, þá er slíkt lítilsvert.
Hvað snertir tekniska gáfu kvenna, þá
álít jeg hana minni af því, að kvennmenn
að venjast minna við slíkt. öfund ætla
jeg eigi eigi síður eiga heima hjá
karlmönnum. Móðir mín var nudd-
samari en faðir minn, það sýnir að
kvenfólk á fremur í við slíkt dútl
að stríða. Mannþekkingu barna og sjer í
lagi hunda met jeg eigi mikils, slíkt
kalla jeg að fara yfir á hundavaði
Eiríkur: Ef maður sleppir reynsl-
Bls. 10 (Lbs 488 4to, 0087r)
unni, og talar eigi um það sme
er, þá koma fram ótal möguleikar,
maður má eigi heldur segj aað kringum-
stæður ráði öllu. Aðalmunur karla
og kvenna er það að kvennfólkið er afl-
minna í hverju sem er. Kvennfólk hefur
hefur opt átt kost á nema ýmisl. t.d.
hernað, en það hefur sjaldan staðið
sig mjög vel í slíku. Hark karlmanna
spillir oft heilsu þeirra, en útivist
þeirra og vinna styrkir hana. Námsgáfur
kvenna ætla jeg eigi síður en karla.
það var og heldur eigi meining mín
að gipt kvenfólk gæti staðið jafn-
vel í sumum stöðum. Viðvíkjandi
atkvæðisréttinum, þá álít hann eigi
þurfi, því jafnvægi næst fyrir
því. Föðurlandsást, eins og alla
ást, ætla jeg karlmenn kvenmenn
hafa eigi síðuröllu fremur en karlmenn
Bls. 11 (Lbs 488 4to, 0087v)
Gísli Magnússon: Frummælandi sagði
að kútivist og vinna bætti heilsu
manna; það er satt; en þá er annað
sem drepur þá, nl. bóklesturinn.
Viðvíkjandi því, er sagt var um það, að
stúlkur á barnaskólanum væru betur
að sjer, þá kemur slíkt af því,
að piltarnir ganga annan veg. Höfuð-
gallinn á því, að kvennfólk eigi getur
verið embættismenn, er barneignin.
Helgi Helgesen: Jeg álít að verksvið
kvennmanna hafi verið heldur þröng
hingað til, og þyrfti að bæta úr því.
Viðvíkjand idæminu, sem jeg tók úr
barnaskólanum, þá álít jeg það
rjett, og jeg hef fyrir mjer 10 ára reynslu
fyrir mjer í því efni.
Þá var umræðum lekið um þetta mál,
og þóttu allir mælendur á eitt sáttir
í aðalatriðum, nl. í því, að
Bls. 12 (Lbs 488 4to, 0088r)
rýmka bæri verksvið kvennmanna,
og neita þeim meiri og fullkomnari
menntun en hingað til hefur gjört
verið.
H.E.Helgesen Valdimar Briem
- Athugasemdir:
- Skönnuð mynd:
- Skráð af:: Elsa
- Dagsetning: 02.2015
Sjá einnig
Skýringar
<references group="sk" />
Tilvísanir
<references />
