Fundur 14.apr., 1871

Fundarbók, 1871-74.
Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

• Handrit: Fundarbók Kvöldfélagsins 1871-1874
• Safn: Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn
• Dagsetning: 14. apríl 1871
• Ritari: XXX
• Staðsetning höfundar: Reykjavík
• Viðstaddir: XXX

---

• Lykilorð:
• Efni:
• Nöfn tilgreind: XXX

---

Texti

Lbs 488_4to, 0003v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 1 (Lbs 488_4to, 0003v)

Fundur 14 apríl 1871

Ræðuefni: h Forumm:seti langt erindi

og snjallt sem lagt er að eictis og komst hann

loks að þeirri niðurstöðu af af haskolaveran

væri mjög gagnleg

G.M. hjelt að frumm. hefði ekki gripið rjett í

spurninguna því meiningin mundi vera hvort að

yfir höfuð væri æskil. að menn þyrftu að róa til

---

Lbs 488_4to, 0004r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 2 (Lbs 488_4to, 0004r)

Hafnarskóla til náms yðkunar og þannig vildi hann sjálfur

taka það og segir þetta spursmál sje skylsth því sem fram

hefur komið við stofnun annara háskóla bæði í Kbh. Cristjaniu

og viðar: hann álítur að Island þótt lítið sje hafi synt sig

svo sem þjóð að furðu gegnir bæði með því að vernda málið

rita sögurnar á myrkursöld mk. og fl og fl. ÞEtta sýnir það

að landið ætti að geta borið sínar mentastofnanir sem því nægðu

og látið þær þrífast Isl. á sammerkt við önnur lönd með það að

þar sem ekki hefur verið þar getur þar komið Hann heldur

því að vanti ekki hugan þá ætti það að geta tekist að koma

þessu til leiðar svo allur alm. fróðleikr og nám ætti að þóst hjer

í landi sem nátturl. ekki útilykr það að einstökum sem sigli

og víst er um það notm af háskóla kemlleimi er ekki mjög

veruleg borin saman við innlendar stofnanir hjer ætti að geta verið

viðv. listasöfnonum þá er það auka áfr. fl. útan málið og

niðurstoðum verðr að innlendr skóli oðru betri

Forseti: var alv. á sama máli

G.M. sagði að hjer væri verulegur þvimsip munur nl. um það

hvort m' vildu hafa slakir svo geða eða breytingu

Forseti: sagði að munur á meiningum væri raunar eingin milli

Frum og andmælanda þar formælandi gekk beint út frá

spurn. eins og hún liggur en það þótti i andmælandi tók aðra

hlið af spursmálinu enda þótt hann ekki gengi nakvæmlega inna

að syna í hverju æskil. væri að skólinn komist á hjer þetta

getr líka átt vel við og er forseti á því að hann hafi talað

mjög satt og rétt og þykist forseti því hafa haft fulla

ástæðu til að segja frá báðu haft rjett að mæla

---

Lbs 488_4to, 0004r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 3 (Lbs 488_4to, 0004v)

Svo var þeirri ræðu lokið

Umræðu um kosti og okosti Ísl.

Formælandi G.M. Þetta spursmál vyrðist mjög ljett

já það er svo ljétt að nærri ómögulegt er að segja neitt

um það. hjér koma margar athuganir til greina Fari mað

þá að reyna til að tala um kosti eða ókosti landsins

Þá er að tala fyrst um hnattstöðuna og ber þess þó að

geta að rjett þykir í þessu tilliti vel viðeiga að beta

stöðu þess saman við nokkrar sem er önnur lönd Það liggur

þá um sama svoð og norðrhluti Siberiu Svíaríki Nor-

egr norðr Russl. norðurhlutinn af Grænlandi etc., allt

sem liggur hjér fyrir norðan eru ill lönd og hörð; á þm

má sjá að vjer um illa settir á hveli jarðar og er því land

ið hart og ófrjótt og bætist nú það við að landið

er eldland sem verður því til eyðingar Nú kemur rækt-

arskorturinn sem kemur af ymsum orsökum bæði koldu

og öðru illu, þetta gjörir þjóðina lata og duglausa þar

ekkert er að fá í aðra hönd með allri fyrirhöfn og þetta

er það sem allt drepur Þá er mannfæðin og kemur slíkt

ekki af odugnaði manna heldur af mannsköð-

um þeim er hjer verða árl. Eitt er kunnáttuleysið

og fl. Landið er eyland og leiðir af því hregg og votviðri

það er fjarlægt höfuð parti heims sem er kostur og ókostr

kostur f' það að heldur sínum einkennum illt af því

það fylgir ekki straumr tímans og framförum

Hvernig siðir landsins eru kemur sbk. málinu um

---

Lbs 488_4to, 0005r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 4 (Lbs 488_4to, 0005r)

við. og kostina man ekki frummælandi nema ef vera

skyldi það að það er laust við hernað og Tyrkjarán svo byðr

formælandi fjélagið vel að virða og endar ræðu sína með þeim

rómi að landið hafi marga skorti marka vankosti en ör-

litla kosti (amen).

Snorri Er samþykkr frumm.; því að landið spurnsmálið sje

oþægil. og af vítt það er hans meining að Isl. sje einna best

af þm löndum sem eins norðal. liggja og þótti honum fram

m. niðra. landinu um af og jafnvel öðruvíis sem hann

maðr get búist við eptir fyrri ræðu hs í kvöld, það er auðvitað

að landið er verra sem þau lönd sem ala menn fyrirhafnar

laust en það er spurnsmál hvort betra er f' mannkynið. Viðv.

manntjónum þá ber þess að geta að slít má bæta Honum

hann sagði að þó menn dægir hjer eins margir á sjó sem

annarsstaðr í hernaði þá eru slíkr víðast dæmi að vatni Coem-

svaka Hann segir að hjér sje vellifandi.

Formæl. Segir líka að landið sje svo illt að það verði valla

borið saman við önnur lönd eitt er það að landið er námulaust

það er verra en sumt af Siberiu viðv. því að honum þótti að

hann verði motsagnar maðr sjálfr síns þá er þð ekki rjett. viðv.

suðureyjabúum þar er þar ekki hægð heldur ofhægt viðv. að

gjöra mætti við m'dd þá er það nokkuð satt. viðv. skyrbjúgnum

þar er þð málinu óskilt og ókostur versti ábirgð er það að

senda menn um hávetur til þessa illa lands þótt jafnvel

sjeú hórusynir og er sást að sjá hvernig Englendingar og aðrir

spila með líf manna með köldu blóði. -

---

Lbs 488_4to, 0005v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 5 (Lbs 488_4to, 0005v)

H.G. kvaðst mestu koma til að afsaka sig enda hefði h'

litlu við að bæta nema ef vera skyldi að h' gerði of lítið

úr ókostunum því ekki nægir að tala um hnattstöðuna

eina heldur hita jur hlutföllinu og er það aðgætandi

að hiti er hjer hartnær hinn sami sumar og vetur og fta

drepur allan gróður aptr tekr Síberia mikið Islandi

fram í því að þar er miklu heitara á sumrin svo korn

grær þótt vetrar kuldinn sje mikill. Honum þótti frum

ekki taka fram þann kost sem landið hefr og auð í sjónum

sem Isl. tekur flestum löndum fram í en þetta er ekki

notað sem ver beri og veldur því fátækt og framtaks

leysi. hann heldur því að landið sje hæfara til hafa það

það fiskihjall en m sel.

E. Briem Það hefr áðr verið talað um það hvort landið

sje byggil. eða ekki og komast m' þá að því niðrstöðu

að bölvuð stjórn eyddi landið (þta var eptri móðuharð

in) þetta er nú annað en hjer hefr komið fram í kvöld

og þótt hart sje hjer þá er þó hjer vel lifandi og mann-

fellir er hjér ekki algengari en víða í betri löndum

landið getr ekki framfært eins margt fólk og það er stort

til en aptur hefur það góða parta sem vel er á lifandi

á og þd allt eins vel og annarsstaðar í goðlendum og

ókostirnir eru þá þeir að landið er ófrjórra en stærð-

inni svarar og svo bætist við fiskisælan hjer sem

ekki er lítil og þetta ættum vjer að geta notað betur

---

Lbs 488_4to, 0006r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 6 (Lbs 488_4to, 0006r)

en aðrir utan úr löndum Nú bætist við að Island

liggr vel við verslun og mundi Siberia ef eins kalt væri

þar Sumar verða hundamatur fyr sakir örðugrar verslunar

S.G. Þð er þó kostur að ekki er bætt við að vjer komumst í landa

þrætr við aðrar þjóðr. En gætum að einu hver getur sagt að

hvað vogri hjér allar tilraunir sem hjer hafa gjörðar verið

eru fátækari og þótt korn ekki vagsi hjer þá má hafa hjer mik

inn auð kvikfjár ef grasræktin væri betur stunduð og sú

nu og sagt er að hey meigi hrátt geima án skemmda

Ekki skulum vjer gleima silungsvötnonum sem hafa gnógt

matar inni að halda ef notað væri. svo eru hjer mörg udr-

ingar efni grös, mosar og annað bl. og þótt Isl. sje bölvað

kallað nú þá gleyma m' því I Norvegum' kölluðu það mör-

land í gamla daga svo er það líklegast til að loptslægið

batni ef cultur vegs.

S.Vigfúss. Þykir báðr hafa nokkuð f' sjér. Hann segir að landið

hafi verið betra í gamla daga enda landnámsm' auðugir og

valdir menn og ver hjer líka 400 ára sæla. Þeir horfðu hjér

sumir ef til ekki nema einn 10,000 fjár og gvondir en ríki

100 kýr. svo kom allur andskotinn einkum skógaeyðing

og vagsandi harðindi og illæri sem og Gangleri má sjá

sem í sumir ára röð hlfr m'dd á hverju ári að kalla, og

er það ekki landinu að þakka þótt dugnaðarvagar þrífist

svo sem Torfi bóndi. Menn geta ekki bætt landið vegna

fátæktar sem aptur leiðir af illsku landsins

---

Lbs 488_4to, 0006v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 7 (Lbs 488_4to, 0006v)

hjér líka eingin Industri sem ekki getur heldur orðið

sökum fátæktar Framhald síðar

Til næsta fundar er tiltekið að tala um

gegn Frumm. Gisli Magnuss andm. Frei og

S. Guðm. og Er þörf að lata latinuskolann?

Frumm: V O Briem andm. Gísli M. og Halldor

guðmundsson.

Fundi slitið

H.E.Helgesen

Eldjárn

---

• Athugasemdir:
• Skönnuð mynd:

---

• Skráð af: Eiríkur
• Dagsetning: 2013

---