Fundur 14.feb., 1873

Fundarbók, 1871-74.
Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

• Handrit: Fundarbók Kvöldfélagsins 1871-1874
• Safn: Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn
• Dagsetning: 14. febrúar 1873
• Ritari: Valdimar Briem
• Staðsetning höfundar: Reykjavík
• Viðstaddir: XXX

---

• Lykilorð:
• Efni:
• Nöfn tilgreind: XXX

---

Texti

Lbs 488 4to, 0109v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 1 (Lbs 488 4to, 0109v)

10. fundur, 14. febr.

Fyrst var rætt um þjóðvinafélagið.

Andmælandi Jón Ólafsson tók fyrstr til máls.

Maðr þekkir ekki annað til þess, en þess að því sem

lög þess skýra frá. það var mjög óheppil. af

því að gera sig að leyndu félagi. Tilgangr

félagsins er mjög glæsil., en þó hef jeg ei séð

eins óheppileg lög. Í 3. gr. stendr: stendur

alþingismenn eru stofnendur félagsins; þetta

skil jeg ekki; eru það allir alþingismenn um

aldur og æfi. Í 4. gr. er tiltekið að formaðr

megi vera hvar sem vill, en vara formaðr ætíð

í Tkvík. þetta er hótleg tilhögun, þar sem

formaðrinn er óbundinn, en varaformaðr bundinn

við vissan stað. (Gísli Magnússon: Lögin eru

---

Lbs 488 4to, 0110r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 2 (Lbs 488 4to, 0110r)

skammarl. samin; það má eigi interphellera

andmælanda þegar hann talar svo skynsaml.).

Hér gengr virðing og vald niðr á við, því

hér er hreinasta despotier og enginn getr

neinu ráðið nema formaðr, þar sem hann

má velja alla stjórnina; - og þetta félag kallar

sig frjálslegt! Í 5. gr. stendr að hver megi félags

maðr, sem sé kominn til vits og ára; hvar

er thermometer fyrir vitið? Í 10. gr. stendr

að reikninga megi prenta, ef það þykir henta.

hér kemur fram legndarlines* principið!

Í 11. gr. stendr að til fundarstjóra megi kjósa

formanninn etc. þetta er hlægil., og hendir á það

að sér í lagi skuli þó vleja formanninn. Samkv.

12. gr. má ekkert mál bera upp á fundi,

nema formaðr samþykki; þetta er verra en á

alþingi. Í 13. gr. stendr að fundir og félags-

menn hafi rétt til að láta allar ætlun sína

í ljós; er það mildi? þar á móti stendur

ekkert um hvort álit þeirra verði ekki^tekið til

greina; svo eru það ekki nema stærstu sýslurnar

sem mega láta ætlun sína í ljósi. Meðan

lögin eru þannig er ógangandi í félagið,

þar sem allir verða að vera hrákasleikjur formanns.

---

Lbs 488 4to, 0110v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 3 (Lbs 488 4to, 0110v)

Gísli Magnússon: Jeg er alveg samþykk

ur andmælanda, sem þó sjaldan er.

Væri það[blekklessur] Væri það eigi slíkur maður sem

er, sem hefði stofnað þetta félag á þennan

því væri það kallaður þjófnaður og svik.

þett[blekklessa] Set að hóla* mætti á sr. Þórarinn - þá ætti

Jón Sig. að slaufast.* Magnús Stephensen dugl.

2 sótt um skrifarastörf - 1 fékk ekki - Jón í

Álaborg. Jeg var valin á þjóðfundin af því

að jeg talaði um lystil. á Eyrabakka og af

því að jeg átti bróður í Flóanum*. Allt

er illa orðað í þessari bók. Jeg saknaði

eins í stykkinu eptir Maliere, að þar var

ekki talað um Anoxagoras. Páskakastið

kemur í vor; þá ber ær Halld. Friðr.

og frá verðr snjórinn af lambasporð-

um. Til vits og ára er. Maðr segir við

Dísu: þú átt að hjöra 4 sk., við Signúju

þá átt að gefa 8 og, við Malen er: þú

átt að gefa 12. Jeg kalla þetta [blekklessa]

---

Lbs 488 4to, 0111r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 4 (Lbs 488 4to, 0111r)

þingsvínafélag. Og þessi maðr er

bróðir þessa manns, sem jeg vil

ekki tala um; hann átti mörg börn

fyrir guð drottinn. Séra Hamsto* fær

launaviðbót, jeg ekki. Bróðir minn

átti 15 börn, og þurfti 15 sinnum

að missa gagnið af konunni sinni

þegar hún var vanfær. Maðr stelur

læri, og er hýddur fyrir. Jens Sigurðss.

er ekki hýddur. Jón Sig. er eins og

góðr hestur, sem er kominn í dálæti og

kann sér ekki hóf. Hver bókmenntafelagsdeild

má verja 1500 rd til bókakaupa. Á þing-

svínafélagið nokkurn sjóð. þetta

dokument er passandi hafundin enn

og obrúkandi. Nonsens. það er absurd

og félagsmenn megi ekki vera á fundi. Lögin

hepta framgang félagsins. Jeg uppástend

að þetta sé svínaþjófapukturlegt. Rikur maðr

vildi fá lán í bræðrasjóði, en fær ekki. Hér

---

Lbs 488 4to, 0111v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 5 (Lbs 488 4to, 0111v)

er upprætt öll tiltrú manna á milli.

það er svína-þjófarpukur-andskots

legt. (mér er brugðið um * og að

jeg sje óglöggur í orðum).

Jón frá Melum: það er þennt sem

jeg helzt festi í minni af því sem

1. andmælandi talaði um. Fyrst var

það, að félagið væri leynt; mér finnst

vera full ástæða til þess að auglýsa það

ekki undireins, meðan maðr ekki veit ekki

hvaða undirtektir það fær. Annað var

það, að formaður mætti vera í Kpm.,

jeg ^sé ekkert beinl. á móti því, en kynni

þó betur við að það væri öðruvísi. þriðja

var það, að félagsstjórnin væri despotisk*

Jeg álít það nauðsynl. að einn sé oddviti

fyrir þeim flokki hverjum, en ekki 100.;

þetta sýnist að vísu vera ófrjálslegt, en

vér vitum að maðrinn, sem er oddviti, er

sjálfkjörinn til þess að vera formaðr félags

ins. Svo eru og lög félags þeirra ekki áreiðanl.eilíf

---

Lbs 488 4to, 0112r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 6 (Lbs 488 4to, 0112r)

Ef að það er satt sem andmælandi sagði

að allir þingmenn væru svín, þá er

ástæða til þess hafa á móti félaginu,

en annars ekki.

Jón Ólafsson: það er miklu heppilegra

að hafa félagið opinbert vegna þess

að þá verðr heldur engu logið upp á félagið

Viðurvíkjandi forsetakosningu, þá á hún

að vera óbundin. Viðv. despotiska principinu

þá sagði hann, að þjóðmál vort kynni að

fara í hundana, þegar Jón Sig. félli frá,

en ef málið er ekki sterkara en svo, þá

má það líka fara í hundana. Frum-

mælandi talaði um að oddvitafýsnin væri

skaðl., en þá er Jón Sig skaðl., því hvergi

kemr fram eins mikil oddvitafýsn eins

og hér. Svona organiserað ætti hvert fjélag

að vera, sem vildi kom aá despotíi,

en ekki það sem vildi hafa frelsi. það má

má ekki breyta lögum þessum, því

forseti ein kýs mennina, sem lögin sem mega breyta

---

Lbs 488 4to, 0112v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 7 (Lbs 488 4to, 0112v)

þet Gísli Magnússon: Viðv. formanns-

kosningu, þá er hún carricatur,

skrímsli, turpitudo, nequitia, etc. etc.

Jón Sig. deyr, eða verðr minister í

Grikklandi, eða rektor á Norðurlandi.

hann má vera formaður, en hinn ekki,

og það er absurdum. Viðv. leyndard. prin-

cipinu, þá álít jeg það ei nauðsynl.,

að hafa öll félög opinber. Ólafr stipt-

amtmaðr vildi draga fram alla sína;

nú set jeg svo sem félag myndaðist,

til að spyrna á móti því, og þá hefði

það ástæðu til að hafa vera sig leynt.

Eg ímynda mér, að frummælandi hafi

hugsað þannig, að formaðr þjóðvina-

félagsins væri hér sjálfkjörinn. þegar

sú svívirðal. Aþenuborg drap Socrates,

þá fór hún líkt að. Bölvuð sé Aþena.

Helgi Helgesen (forseti). Mér hafa

þótt lög þessi ófrjálsleg, en nú er

---

Lbs 488 4to, 0113r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 8 (Lbs 488 4to, 0113r)

jeg komin á nokkuð aðra skoðun. þar

Samb. Isl. og Dana er eins og Gyðinga

og Egypta. Men Jón Sigurðsson (Móses)

hefr vakið oss til þjóðernistilfinningar.

Jeg hef verið hálfvolgur í þessu máli.

Jón Sigurðsson hefr verið upp ala Íslend-

inga til að verða frjálsir, hann hefr átt

við að stríða vanþekkingu, deyfð, eigin-

girni, þrællyndi og öfund Islendinga.

Ef einhver mikill maðr kemur han

fram, þá koma blóðsugurnar og

ætla að drepa hann. Af því hann er

hataður, þá finn jeg ástæðu til þess að

álíta hann enn meiri mann. það er hörmul.

að heyra menn, sem rífa allt í sundur,

vilja eyðaleggja þetta eins og annað. Ef

maðr lítur á hvernig fólkið er, þá er

ástæða til að setja krapt í félagið

með þessum lögum. Allir mótstöðu-

menn hans Jóns Sig. hafa farið í hundana.

Maðr skal því ekki taka hart á lögunum

þessum eptir hinum verandi kringumstæðum.

---

Lbs 488 4to, 0113v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 9 (Lbs 488 4to, 0113v)

Meðan allt er í þeirri svívirðingu,

sem er, þá á þetta að vera þannig.

Jón Ólafsson Panegyrikusinn

yfir Jón Sigurðsson ætla jeg ekki að

tala um. En einmitt af því að Jón

Sigurðsson hefur almenningstraust

þá þarf ekki að hafa svona ákveðin,

despotisk lög. þegar menn eru

orðnir fullkomnari, og því meiri inter-

esse sem er, því meira stríð. Hann^(andleg.) berst

berst fyrir Jón Sig. hefur vakið þjóð-

ina til frelsislöngunar en alls ekki

uppalið hana til að þyggja frelsið.

Lifi það vrövl, sem er vottur um frelsi.

Gísli Magnússon: Að eigna Jóni

Sigurðssyni það að hann hafi b vakið

frelsislöngun vora, er rétt, en hann^forseti

hefði átt að geta fleiri manna, sem

ekki hafa gjört það síður. Kaupmenn eru

framandi hrækvikindi. Akill* vildi

---

Lbs 488 4to, 0114r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 10 (Lbs 488 4to, 0114r)

heldr vera kóngur í helvíti, en næst-

kommanderandi í himnaríki. Að

jeg sé kúaklessa getr gjarnan verið,

en undir lægja Jóns Sig. getr gjarnan

verið vil jeg ekki vera. Jeg held að

ekkert gott geti komizt á Íslandi meðan

það það hefur annan eins mann og

ritstjóra Gönguhrólfs.

þá var fundi slitið.

H.E.Helgesen Valdimar Briem

---

• Athugasemdir:
• Skönnuð mynd:

---

• Skráð af: Elsa
• Dagsetning: 02.2015

---