Fundur 19.maí, 1871
Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.
- Handrit: Fundarbók Kvöldfélagsins 1871-1874
- Safn: Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn
- Dagsetning: 19.maí 1871
- Ritari: XXX
- Staðsetning höfundar: Reykjavík
- Viðstaddir: XXX
- Lykilorð:
- Efni:
- Nöfn tilgreind: XXX
Texti
Lbs 488 4to, 0010r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.
Bls. 1 (Lbs 488 4to, 0010r)
Fundur 19 Mai 1871
Er þörf á að laga Latinuskólann?
Forseti varar við rangri meðferð á málinu, og biður um að
málið sé rætt fr með allri skynsemd og gætni; Telur skjal
frummælanda samið að nokkru leyti vel, en að nokkru
Lbs 488 4to, 0010v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.
Bls. 1 (Lbs 488 4to, 0010v)
leyti of ríklega orðuð. Sannleikurinn er, að ein stofnun
getur eigi verið fullkomin eða og hefur engu að síður hæfileg-
leika til að ná meiri og betri framförum. Skýrir frá að Julius
Friðriksson sje úr fjelaginu, og arnar honum góðs.
G. Magnússon: Óskar að fá ritgjörð frummælanda upplesna
svo að efnið og meðferðin yngist upp. (Ritgjörðin er lesin).
Forseti. Ritgjörðin er l nokkuð hörð, og hygg jeg að af mjög sje hett
singularis pluralis fyrir singularis, og sömuleiðis er sagærlakis
í staðinn fyrir positiv. Fyrsti hluti ritgjörðarinnar er ofharður
Piltar hr eiga kost á að ná menntuninni, og þeir verða að hafa
fyrir því, en kennarar eru eigi arangurslausir þegar þeir láta
sækja á sig allann þann froðleik er þorf er á, já jafnvel rétta
að þeim þann fróðleik, er þeir þurfa, en þá er undir lærisv. kom.
hve vel þeir taka við. Það er miður er, er því kannske fremur
v að kenna hvílrækni pilta, en kennaranna. Þegar dæmt er
um eina stofnun má maður til að skoða alla liði hennar,
sem óinteresseraður. Hjúin gra garðinn frægan, og svo er um
pilta, að það liggur opnara f' þei, að gra skólann frægan en
f' kennarann. "Einstrengingsl. menntun": skil jeg eigi rétt til orða
tekið., "veiki viljann" Þá er undir því komið hvernig á er litið.
"Siðprýði eflir skólann mjög lítið" þykir mér of ríkla orðið. Ef
piltum fer aptur í þvi grein, er það síður að kenna kennarinn
enda en anda skólans, sem kennararnir eigi ráða við, sem
kemur af frelsi skólans, sem jeg álít einn kost við skólann,
þareð það er skilyrði fyrir hverri fagurri andarstefnu, sem
annars eigi gæti komið fram. Það að goðir Hæfilegleikar pilta er
allri umgengi að þakka næst skaparanum. Það að lærdóm-
urinn ekki gefur af ser mikla ávexti er t óræett þegar litið er í
Lbs 488 4to, 0011r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.
Bls. 2 (Lbs 488 4to, 0011r)
budduna, en eigi þegar rætt er um menntunarinnar ómetanl. fjár-
sjóð. Þarsem einu fagi svo sem lat. styl. er gefin einleg og öll
þyðing er eigi fjarri að meðalið sé tekið f' tilganginn, etn slíkt er
eigi meint til hins heiðraða latinu kennara. Kenn. hafa góðan
vilja. ultra posse nema obligatur. Sá sem ræktar vel sinn akur
er út sök þótt uppskeran verði eigi æskileg. En þá kemur undir öðru
veðráttu, jarðvegi, aðhlynningu. Hér hefur því frummálsmaður gefið
henn. það hrós, sem nokkrum mann ber í sinni stöðu: ávöxtur-
inn verður því mjög kominn undir piltum. Því áður er sagt að
kennararnir séu duglegir og gáfaðir menn. Að kennarar slíti að
skólinn sé þeirra, en þeir ei skólans, er einstakl.- Að siná syndara
náist fremur en stórglæpamenn er of algengt til þess, að það geti
talist ein einkennilegt f' þeirra skóla, sem hér ræðir um.
G. Magnússon: Forseti talaði of mannúðlega um þetta bréf, sem
er þó allglæpalega þægilegt, sem og það svo að ekki óskolagengin
maður hefði skrifað svo. Skol. fer á mis við akvörðun sína, er skóln
lega nænl. orðað, og getur skilst bæði generaliter og speriuliter.
arangur tis svarar ei tilg. sínum" sömul. ef það er tekið general-
iter haugalýgi; Að skólinn afli pilt. lítillar menntunar er lygi.
Tökum söguna, hún hefur óneitanlega mjög menntandi áhrif.
Þannig er svo, að lærðir menn geta vafið ólærðum sauðsvörtum lærðum
vosindalega um fingur sér. Aflagar velj siðgæðis er lygi, og þvert á móti
sannleika. Aflagar viljann, er hauga helber lýgi. "Ciltatið" er lýgi
frek lýgi; Prestarnir er í Arnessýslu tekur síður og nú teknir til
dæmis. Að stórglæpir leynist, en y smáglæpam. sé refsað karl, er
lýgi, og bið jeg um dæmi því til sönnunar ef það á að takast til
greina. Að skólinn ekkert efli hæfilegleika pilta er lýgi. Nóg dæmi
þar uppá. Að öll nytsöm fræði sé lærð í skolanum er afæt fá kænleg
ofætlun. I orðum ritsins stendur, að skolinn gæti orðið eitthvað
Lbs 488 4to, 0011v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.
Bls. 3 (Lbs 488 4to, 0011v)
ágengt ef 1 í nytsemdar tilliti ef pd kennarar neyttu síns
sama myndugleika. I þessum orðum liggur einber lýgi.
Pi I fám orðum er þetta bull allt illkvitnisleg lýgi. -
Frummæl. Að jeg kunni að vera of ríkorður játa jeg, en hitt
að sam geti sannfært menn af gagnstæðri skoðun um það
orvænti jef nema jeg taki og persónuleg dæmi. -
Latneska lestrarbókin
handa byrjendum.
H Forseti og frummálsmaður: H Fyrst liggur fyrir að skoða að
hve miklu leyti hún er handa byrjöndum. Víst er hér margt
vel valið, sem hann Fabulurnar. En setningar fyrsta kaflans eru er
skipuler niður eptir henni miður heppilega stafrofsröð, en eigi
ur þnig að þær al avallt smá þyngist. Jeg hefði kosið að sam
kynja sten. hefði verið þ höfuð saman, svo að unglingarnir hefðu
fengið tækifæri til að dvelja við einstök atriði málsbyggingarinnar.
En þott jeg kysi þetta, telst það þar fyrir eigi alveg nauðsynlegt.
Fragangurinn á bókinni er æskilegur. Fabulurnar, og Narr. eru
sjerl. heppil, og sömul. Adel. og Apoþemata. Jeg hefði aptur á móti
óskað að lesikanið væri miklu lengra, því heg hefi miklar mætur
á því sökum þess mörgu kosta. Þessv. álit heg að hér sé það sem
preestera á sé praesteruð, þótt fyrsti kaflinn sé ei alveg eptir
mínu höfði.
Guttormur: Annað dæmið er vel þungt, því jeg hygg að þ
höfundarnir skylji hana varla sjálfir. Dæmin yfirhöfuð
er fögur og þung létt. Borgen er ruslakista ónýt. Lexicomið
er ágætt, og hentugt byrjöndum.
G.M. andmálsmaður sagði menningu sína á mannud f. lv
hátt, en heg get gefið skýringu um þetta mál. Til orða kom
Lbs 488 4to, 0012r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.
Bls. 4 (Lbs 488 4to, 0012r)
að búa lestrarbók lexicon, en það varð af farast fyrir. Margir
eru mátarnir, og yms En nú varð til tekið að búa til lestrarbók
með orðasafni. Og datt höfundum ymislegt í hug, sem semur
tilbúningur í hug sem búið var, að búa til, en varð að eyðileggja
sakir stuttleik bókarinnar. Og einmitt þetta, sem varð að
eyðileggja, þykir vanta. - Þessi sam geina setning hefði ef til vill verið
æskilegur. En her kemur til greina að það hefði orðið og langt. og
sama er að segja um að taka syntaxis í gegn. með dæmum. -
Madvig er osystematiskur eigi síður en Lumfet, og er allt sama-
tóbakið hjá þeim. Þann Og að semka sel lestrarbók getir þessi
móti seinni sannfæringu, gengur eigi. Að við horfum þetta í
stafrófsröð er komið er af því að þægilegt þykir að geta upphafs
greinanna. 2. dæmið kann að vera þungt er er vandræðalaust.
Næst verslunarsambandið við Noreg. Frumm. Gísli Magnusson Andmæl
Torfi Magnusson og Frey. Fundi slitið.
H.E.Helgesen Jens Pálsson
- Athugasemdir:
- Skönnuð mynd:
- Skráð af: Eiríkur
- Dagsetning: 2013
