Fundur 8.nóv., 1866

Fundarbók, 1866-71.
Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

• Handrit: Fundarbók Kvöldfélagsins 1861-1866
• Safn: Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn
• Dagsetning: 8. nóvember 1866
• Ritari: Árni Gíslason
• Staðsetning höfundar: Reykjavík
• Viðstaddir: XXX

---

• Lykilorð:
• Efni:
• Nöfn tilgreind: XXX

---

Texti

Lbs 487_4to, 0020v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 1 (Lbs 487_4to, 0020v)

Hinn 8. Nóvember var kvöldfélagsfundr haldinn og var

og var þá í byrjun fundarins lesið upp ávarp nefnd

sem nefnd félagsmanna hafði tekist á hendr að semja

til H. E. Helgesens fyrveranda forseta félagsins, og var

það samþykt með litlum sem engum breytingum.-

Þvínæst var tekið til meðferðar aðalmálið: myrk-

fælkni, hvað er hún? Matt Jochumsson frammælandi. Hún er hræðsla við myrkrið eða

eitthvað í myrkrinu Myrkfælnir menn eru eins og aðrir

menn skapaðir í kross, en sjaldan skygnir. Myrkfælnin

er gömul og er hennar getið svo lángt sem sögur ná.

Myrkfælnin á rót sína í því að það er svo miklu geig

vænlegra en birtan og menn þá ekki geta gjört sjer grein

fyrir því sem í kringum þá, en þarámóti er ímyndunar

afl og hugsmíði mannsins þá næmast og fjölskrúð-

igast, og því hætti þeim við að verða myrkfælnastir

sem hafa glöggast og næmast hugsmíðaafl svo

hjá þeim vakni ósjálfrátt ýmsar kynja myndir

þar að auki má gjöra börn myrkfælin með kynja

og forynjasögum, má aptur venja það frá henni

---

Lbs 487_4to, 0021r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 2 (Lbs 487_4to, 0021r)

með skynsamlegum útlistunum, en verra er viðfángs

að venja hana af fullorðnum mönnum. Myrkfælnin

kemur einkum frá hlutunum utanað, en er eigi

meðfædd, og innvortis í eðli mannsins er einum gis

móttækilegleikinn sem tekur við áhrifum hlutanna

utanað. Ofsjónir sem eigi er hægt að neita að opt

hafi átt sjer stað geta og ef til vill stundum valdið

myrkfælni.

Jónas Björnsson. Margt af því sem frummælandi

hefir sagt er satt. Það má taka fram að það sem

menn hræðast er opt gefið t.a.m. draugar svipir drauma

aðsóknir o.s.fr. Eigi er víst að þeir sem hafa-

næmast og glöggast imyndanar afl sjeu móttæki-

legastir fyrir myrkfælni því heimskir menn eru

eins opt myrkfælnir og jafnvel sauðkindur

og hestar og fleiri dýr. Að öðru leiti andaríkið

svo óskilið og dularfullt að það er ef til vill miklu

meira og auðugra en heimspekina nokkurntíma hefir

dreymt um.

Frummælandi Myrkfælni kemur að nokkru leiti

undir landslagi til að minda hvert þar er sljett

lent, eða fjöll og hólar og steinar, eða brimrót og rjúfar

klettar, eða kirkjugarðar sem hvert fyrir sig er lagað

fyrir viltar greinir hugsmíða og hjátrúar.-

---

Lbs 487_4to, 0021v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 3 (Lbs 487_4to, 0021v)

Eiríkur Briem Mykrfælnin kemur næmu og veinar

imyndunarafli sem stefnir ofmjög að einni hugsun

Kjarkmenn verða síður myrkfælnir en aðrir. Myrk-

rið er sjálft er orsök til fælninnar og verður því meiri

sem ímyndunaraflið er fjörugra.

Pjetur Guðmundsson. Myrkfælnin á ef til vill rót

sína í fornöldinni, því fornmenn hafi setið um óvini

sína í myrkri og skugga og því muni jafnvel ótti

fyrir myrkri hafa fest rætur frá kynslóð til kynslóðar

Það að auki sjeu þjófar og margar hættur og tálsnörur

miklu hættulegri í dimmu en björtu.

Gísli Magnússon Frummælandi sagði það væri ekkert

gefið sem menn hræðast í myrkri, en orsök til þess

og það er þess vegna breytilegleikinn sem einkum veldur

því að menn óttast myrkrið. Það er og ekkert ólík-

legt að ef menn fæddust og eldust jafnan upp í myrkri

yrði daghræddir. Menn eru ekki fremur hneigðir til

þess sem er óttalegt og hryllilegt en þeir sem er ástúð-

legt og fagurt, þar er þvert á móti, því nær sem mað-

urinn er eðli sínu því minni hræðlu hefir hann

en því fjær sem hann er eðli sínu og því veiklu-

legri sem hann er orðin því gjarnari verður hann til

---

Lbs 487_4to, 0022r Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 4 (Lbs 487_4to, 0022r)

myrkfælni. Maðurinn er því myrkfælinn, ekki eptir

eðli sínu, heldur á móti því. Ofsjónir geta valdið myrk-

fælni hjá þeim sem eru veikir fyrir, en þeir sem eru-

þrekmeiri og skynsamari, því þeir skeita því eigi og sjá

og fyinna að það er eigi annað en hjegómi. Þar er

Að öðru leiti er það eðlilegt að menn sjeu hræddari

í myrkri en ekki, því þá geta menn eigi gjört sjer

jafnljósa grein fyrir því sem þeir sjá og heyra en í birtu.

Draumar og aðsóknir eru alt annað en myrkfælni.

Menn sem hafa ríkt imyndunarafl eru meðtækilegri

en aðrir fyrir myrkfælni, eins og fyrir öllum áhrifum

og alla hluti ef þeir eru óupplýstir og veikir, en sjeu

þeir upplýstir og hafa andlegann styrk, þá eru þeir eingu

fremur hneigðir til myrkfælni en aðrir menn, nema síður

sje, þó þeir sjeu manna meðtækilegastir fyrir öll fegri

áhrif. Hvað hafa fjelagsmenn grætt á þessari umræðu?

Ákaflega lítið! og Hverjum er það að kenna? Ekki frum-

mælanda, ekki til andmælendum, heldur efninu sjálfu.

Þrátt fyrir það hefir þessi umræða verið allgóð því

með þessháttar umræðum geti menn æfst í því

hvernin taka skuli og tala um þau mál sem fyrir

komi

---

Lbs 487_4to, 0022v Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn.

Bls. 5 (Lbs 487_4to, 0022v)

Matthias frummælandi: Því verður þó ekki neitað

að því meira sem ímyndunaraflið væri er hjá manninum því meðtæki-

legri sem er hann fyrir myrkfælni og sannar það meðal

annars fýkn sú sem mönnum er lagin eptir kynjasögum

Kristján Jónsson: Trúarbrögð Draugatrú og þessháttar á töluverðan

þátt í myrkfælni. Sumu ímyndunarafli er að minn-

sta kosti undir vissum kríngumstæðum eiginlegra það

sem er dimmt og skuggalegt, því hvers vegna yrkja

sorgarleikaskáldin sorgarleika af öðru en því að þeim

erur þvílíkar hugsanir eiginlegri.

Sveinn Skúlason: Myrkfælnin kemur meðfram af því

að menn i myrkri ekki geta notið skilningarvitanna

eins og í birtu, og að öðru leiti af því að kellingar sem

ekki kunna annað hnoða inn í börnin óendanlegum

draugasögum, en þegar andinn þroskast og menntast

hefur hann sig yfir þetta, I þriðja lagi kemur myrk-

fælnin af því að hjá einstökum mönnum að þeir eru

eru taugaveikir (nervose)

Umræðuefni til næsta fundar er: Hvernin verður forn-

gripasafnið bezt eflt og varðveitt Frummælandi: E Briem

Andmælendur Sv. Skúlason og Sigurður Guðmundsson. -

Fundi slitið

Lárus Þ Blöndal. Á Gíslason

---

• Athugasemdir:
• Skönnuð mynd:

---

• Skráð af: Eiríkur
• Dagsetning: 01.2013

---