Fundur 11.mar., 1869
| Fundir 1869 | ||||
|---|---|---|---|---|
| 14.jan. | 21.jan. | 28.jan. | ||
| 4.feb. | ||||
| 4.mar. | 11.mar. | 18.mar. | ||
| 1.apr. | 17.apr. | |||
| 18.nóv. | 26.nóv. | |||
| 3.des. | 10.des. | •1870• | ||
- Handrit: Fundarbók Kvöldfélagsins 1861-1866
- Safn: Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn
- Dagsetning: XXX
- Ritari: XXX
- Staðsetning höfundar: Reykjavík
- Viðstaddir: XXX
- Lykilorð:
- Efni:
- Nöfn tilgreind: XXX
Texti
Bls. 1 (Lbs 487_4to, 0062v)
8.Kveldfndr. 11. marz
Fdarefni var "m lat. málfræðina" (frummæl. B.Kr.).
Lat. málfr. fyr' v. van. þarf að v'a létt z auðskilin, þarf að v'a á ísl. - þann kojh hef'
z þessi ísl. grammatik. - "kann ei v' ísl. útl. á s'minal." - und' 2. declin. ætti að taka
fram hv' að adj. upp á er gga ep ept' henni z enda halda c. Prentvilla í familia
að 3. decl. ef t' vill of mörg dæmi. vantar að adj. af 2 end, hafi í í abl.
að kynf'ðu regl. ept'3. - ómögul. að gefa reglur. Pastusllaba á es z is ættu að
teljast í reglunni mastr.- adj. greinl. í 3 flokkm. Mér sýnist af nákvæm. útl. á
adj. uppá er z ris. (riddaral. ríðaral.sr.). að multass of mikið hneigt. Óþægil.
noðrröðun á v'bis; ættu að vá öll samsíða, of löng útl. adirregul. v´ba: Mér sýnist
óhentugra að hafa þau í stafrofsröð (Paralettis murinn hjálpar minninu). - Herr
enga kosti fram yfr Madvig fyr til, nema hún er á ísl-
Jón Bjarnason. Frummælandi byrjaði á endanum átti að segja
hverjir kostir lat. malfræði ætti að vera.- Fekk ei annað re-
sultat að kostr hinnar latn. málfr. væri ei aðrir en að hún
er á íslenzku. 1. þarf malfræði að vera correch. 2 ljós
og skiljanleg svo að menn geti haft hennar full not jafnvel
án kennara, því þarf hún að vera rett og klár en líka
3.) fullkomin þó þess sé síðr þörf fyrir byrjendur. -
Bls. 3 (Lbs 487_4to, 0063r)
Ennfremur þarf hún að vera 4. stutt, nóg á 3 örkum
með góðum kennara, undanskilur þá syntaxis, sem
hin latneska málmfræði eigi heldur hefir. Alítr
að engin hljóðfræði eigi að vera í Grammnat. fyrir
byrjendr; en hún á að byrja á lysing parta ræð-
unnar með útlistun yfir hvern orðflokk, því lýsir
hvað nafnorð sé ets. Niðurröðunin gamla heldst
einsog er og hefir verið.- Er talað er um nafnorð að
séu beigjanleg bæði eptir falli þá að lýsa þyðingu falla
í málinu; þá á að byrja á beigingunum og hafa þær
5, 4 eða 3.- Þó sennilegar séu 3 beigingar þó betra
að halda gömlum formum e:5 beigingum þá menn ei geta sett betra
í staðinn. Ættti að vera sem minnst um grisk orð;
Fyrir þá sem ei njóta tilsagnar ætti að taka fram
ein 3-4 orð er piltur gæti æft sig að beigja
á. Undantekningar sem minnstar; en í stærri Gram-
atik er slíkt sjalfsagt og ágætt. - Kynferðisreglurnar áðr
taka sem eiga þær að vera almennar á en svo undantekningar þar frá
og taka helzt hið almennasta; en Frummælandi vildi
lata taka adjectiva undir substantivis, en það er skakkt.
Því adjectiva eru ei komin fyrir ; en undir adjectivis
vísa fram í substantiva; vill þó helzt beigja eitt adj.
af hverri tegund. Töluorðin í töflu aptanvið. Proninima
þar að beygja divideru og setja á sinn rétta stað. eru verstu
Creaturur í Grammnatik. Conjugationir 4 auk "sums"
hvort conjugationir eru beygðar samhliða eða hver á
eptir annari stendur í sama. - Deponentis þurfa
á að beyjast í því sameginlega við alm. sagnir
Bls. 3 (Lbs 487_4to, 0063v)
vill sleppa óreglulegum sögnum -- Adverb. Prepas conj.
og Luterpetiones eiga á að vera stutt um. - Sleppir Syn-
taxis. - Málið á að vera simpelt en ekki vont. Islenzk
Terminologia er oþörf þegar hver terminus er út-
skyrður. Þá er minna að læra fyrir unglinginn. læri
sveinninn er nauðbeygður til að læra utlenda term.
og því á hann ei að læra innenda terminas fyrir en
er orðinn provection. Likar því ei aðer hljóðfræði
í isl malmyndafræðinni. - Vantar utlistun á gramma-
tikolskum terminum - Beygingarnar eru of langar
Þar er of mikið af grisku. Dæmin eru eiga að vera sem fæst aðferðin
á að vera samdragandi ei sundurliðandi; 1/8 partur af
þessari Gramm málmyndafræði væri nóg. Kynferðisreglur eru hér
svo nákvæmar sem má hægt er. Adjectivis er haganl.
niðurraðað að beyging þeirra er tekin upp gott, en of langt
Töluorðin of löng. Proniminu eru hér nákvæm en
mættu vera styttri. Sagnirnar eru of langar, á að
sleppa öllum óreglulegu verbis. Beygingin er of nákvæm
Hvað síðustu orðflokkana snertir er ei mikið er ofaukið
er. e Bókin er of löng og of þungskilin en correct
Viðv ísl. terminis þá kenna menn ei við það, líkar
ei heldr að búa til nýgjörvingu yfir flesta en halda
sínum gamalíslenzkum. Oskar af fá að vita í mánaðar
nofnunum. September sjöundi sjöunda mánaðar
etc. Hún er altsir þvert á máli mínu plani of
long og þungskilin og of mikið af nyjum terminis
Bls. 4 (Lbs 487_4to, 0064r)
Vonar að menn fái siðar stærri og fullkomna grammatik
með ogntaxis, þá má hafa alla terminas sem vill bæði
útlenda og íslenzka. Afl Afbrigðilegur = irregularis er
oþjálft kann betr við aflagstann; aptursveigislegur
er bein utlegging fyrir reflaxiv. Kann ei við - Kann illa
við tengingar vill fá nytt orð af öðrum grundv. And-
lag = obj er gott niðurlag kann hann miður við. -
Háttur er reyndar gott en kann ei við það. Kann ei við
byrjunarorð = in coativum. kann ei við eigiðnafn;
einfallaður hví ei einfalla? einkvæðar inetallegun
zinguloris kann ei við; frumlag = subject kann ei við
það. - Frágreinilegur of langt. Allt það hatignar -
legu í herminis missist er þeir koma í sauðarklæ-
um. Sagnbóti er með verri orðum. betra aðhniks-
mynd. eða rettara sögnauki. Vicefornafn kann þann
ei við. Tvífaldan eins gott tvöfaldur. Sumir segja
óheppilegt að oreglul. verka séu í þessari sem hér eru ráð, eg álít
að það sé rétt, en er lít á þeirri eigin standfrumkt
að hafa allt afmarkað á á vísindalegum grund-
velli þá hafa þeir vikið frá sún princips.-
Grammatikin er góð frá visindal. standþ., en of
fyrir viðvanings þó styttri en ef fyrir pro-
vectiorct þá lengri og syntextir með Máls-
ins Philosophie er aðgengilegri í Syntaxis.-
Vill heimta Syntoxis her aptanvið þessa fullkomnu
grammnatik, sem er fullkomnari en Madvig Lundjh
og Bróðir og tekur hún þeim í því langt fram.
Þó eitt orð komi fyrir í 20 merkingum þá er það
Bls. 5 (Lbs 487_4to, 0064v)
oþarft í visandalegri Grammnatik en gott í pract-
isku tilliti, er samin á visindal. grundvekki en
inni hefir slæðst.
Gísli Magnússon. Talaði um 1° islenzka teranina
er frummæl. hafði sett út á, tók analoginua í guðfræði og
lígfræði til að sýna hvernig málinu hefði farið aptur og
kvartaði yfir undirtektaleysi í að viðréttta það. 2° beiging
á eubit og adjectivis, athugas. umorðin eptir 2. upp á er
og sýnir að c sé ekki inn skots stafur til fegurðar eins
og frummælandi hafði sagt og þó e væri innskotið
þá er það engin sönnun móti að ekki ætti að hneigja þau.
3° um of margar hneigingar taldi vandkvæði á að taka ýms.
dæmi piltum til fróðleiks ef ekki væri nógu mörg dæmi
í hneigingunum 4° um adj. á is og e. um abju og er þess ekki
getið fyrir stuttleika sakir 5° reglur fyrir kynferiðsregl-
unum er frummælanda samdóma um þær. Maðv. reglan óbrúl
andi, z ept' þm eru þó sniðnar þessar í bókinni. - Synf'ðisreglur eiga að v'a
bagt meh practice. Maðu. talar me' m specialia, en m alma minna,
það er ótækt. Madv. hef' í þessu jetið allt ept' þjóðv'jm. Malfr þarf að
reformerast. Hún er ei á betra standpuncti, en guðfr. á Luter dögm.
að Canjugera er komið svo t´. Vasso safnaði yms orð af léðri
mynd saman (t.d. ventur, dominus sr) eins v'ba, það
kallaðist conjugatio - og mm specialis' m N'ba: daclinera. -
að ablativus: fráfærslufall. Maðv. skýr: "e-ð heyr' t'e-n". Car-
isiur talar m primus ac. z jafnv. septimus casus o: locativus=
Bls. 6 (Lbs 487_4to, 0065r)
6. fall, v'nfall # instrumtalis = 7. fall. M.blanda saman syntactiskm
usur z lugiskm. Finnskan hef' 15 carus. Practisk að hafa ho't atr. á
sínm stað, þó það kunni að sýngt lengra. Ergo rétt kynf´isgreing m orð
upp á es=is. að útl. á eqvester: þekkjm ei forn orð z þekkjmst ei án
þra. M.eiga að vita h.gla z nýja z vinsa út öllu h. beyta. Sá er mestr í
lögm, s. b'd' á h.gla z góða í grágást er. dito í bibl. - en það er eins
Fituþrjái sé fleingið í rass á fólki ef sömu aðf'ð er beitt í málfr. l. t'hiti.
Er riddari ríðari glt orð? kemr fyr´í Njálu. en óeðlil. myndða. hv´ig? - V'
megm vita, að gullaðdarmál ísl. er ei h. upphafl. z þar koma jafnvel
fram skekktar orðmynd'. (Dæmi: Scheving þekkti ei öldung í annari
m´tengn, en v´íkj. = naut). - Ergo ríðaral. er réttara orð en rittaral.
að multus er. Þessi nákvæmi er me'a v'ð en frummæl. - aðpronimina:
Þau þurfa að v'a nákvæm, þó Maðv.- frá dönsku hnegnasjónarmiði -
hafi sleppt því. (Dæmi: og muni hafa elskað = amav'a: hvar í ísl. kemr
það fyr'?). Is upprunanl. pron. 3. p'sonae, rangl í maðv. upprunanlþ
Demonstrat. s. = pron.relal. kemr ei fyr' í upprunanl. '- bókm (t.d. Elu-
cidarius)- ad aligvis: qvis ept' ne aldrei = e-r, heldr = neinn.
en engv allt annað en t.a.m. "si qvis venerit". - að röð á v'ba:
mér finnst sjálfsagt, að hafa sömu röð á paradigmasi á þm. eins ' þes hér, engv
óhaganln. að setja þau í röð á sömu áðu.zr. að tíð z háttr: bein útl.,s.þarf
skýringar, z haft í neyðarúrræðm. ad stafsofsröð á v'bis irregularibus: þó. læra
ei þau v'ba í kynjuninni.; það er rangt. - Það fann rector,heitinn. Þessi niðrskipan
er me'a en 100 ára gl. Maðv. hef' ei fl. en 100 s. 9-10 § s. heita má nýtt. hef' djöfl-
að jumpt út m'rembingi. Er eins z það en í bókinni öðruvísi en höf. mundi viljað
hafa það. - Frummæl. sýndi, að þegar galsi er í hm, þá þarf enh. ei fær m að
dæma m þess konar bækur. - Hægra m að tala m ljósleit. sr. en að produrera það.
Bls. 7 (Lbs 487_4to, 0065v)
sjálfr. Grammat. á 3 örkm að nokkm gagni er óhugsanl. - að:enginn Egkr á bókinni:
nema ísk. - cfr. inng formála bókarinnar. t' ivais upp á það. (Framhald síðar).-
Fdi slitið.
- Athugasemdir:
- Skönnuð mynd:
- Skráð af: Eiríkur
- Dagsetning: 01.2013
Sjá einnig
Skýringar
<references group="sk" />
Tilvísanir
<references />
